Perspektywa globalnej ekonomii politycznej.

W ramach ekonomii neoliberalnej takie zależności były uznawane za nieistotne lub drugorzędne. Dziś to utrudnia zrozumienie obecnej sytuacji i przewidywanie jej skutków.

Ekonomia neoliberalna zakodowała w świadomości milionów ludzi, że zasadnicze znaczenie dla zrozumienia zjawisk gospodarczych mają rynki i konkurencja. Trudno jednak nie dostrzec, że wspomniana aktywność wpływowych grup finansowych, które wyzierają spoza fasadowej „Trójki” nie ma charakteru wyłącznie rynkowego. Grupy te zdobywają silną pozycję dwiema drogami. Po pierwsze, korzystają z sieci międzynarodowych instytucji publicznych i prywatnych o charakterze finansowym, takich jak MFW czy EBC. Ekonomiści badający ich działalność nie tylko wykraczają poza ramy ortodoksyjnej teorii ekonomii, lecz ponadto nie mogą odwołać się do żadnej dostatecznie spójnej teorii alternatywnej (do tego celu analiza instytucjonalna jest zdecydowanie za słaba).

Często silnie zinstytucjonalizowane działania grup interesu są prezentowane jako działania rynku. Jest to zasadniczy błąd w rozumowaniu ekonomistów liberalnych, który można określić mianem „obsesji rynkowej”.Ponadto wielu z nich wypowiadając się w obecnym żargonie ekonomicznym personifikuje rynek twierdząc z całą powagą, że „rynki finansowe oceniają wiarygodność”, że „weryfikują decyzje” instytucji, rządów i całych gospodarek. Jest jasne, że de facto wiarygodność finansową wyceniają nie rynki lecz prywatne agencje ratingowe, które zresztą są ogniwem wspomnianych grup interesu. Zapewniają one tym grupom szerokie możliwości pozarynkowego wpływania na międzynarodowe stosunki gospodarcze. W jednej z publikacji EEM zostało określone to bardziej dosadnie: Wall Street nie jest rynkiem.

Często we współczesnych rozważaniach i dyskusjach ekonomicznych nie docenia się znaczenia i wpływu grup interesu (nie tylko finansowych) na poszczególne rządy oraz organizacje międzynarodowe. W istocie rzeczy, współcześnie ich wpływy nie są drugorzędne: zdecydowanie wykraczają poza ramy klasycznego lobbingu, przyjmując formę zorganizowanego działania (projektu) w sferze politycznej. Działanie to przejawia się na wielu płaszczyznach: finansowania kampanii wyborczej, „obrotu personalnego” (tj. rotacji osób zajmujących wysokie stanowiska w korporacjach finansowych i instytucjach rządowych), a także lansowania korzystnych doktryn politycznych i społeczno-ekonomicznych.

W przewidywaniu zmian zachodzących w gospodarce światowej, regionalnej czy narodowej wpływ silnych grup interesów utrudnia określenie – nawet w przybliżeniu – scenariusza wydarzeń. Konkretne akcje z ich strony mogą być odraczane lub anulowane pod wpływem zmieniających się okoliczności. Uderza rozległy repertuar środków, którymi grupy te współcześnie dysponują oraz ich łączne, synchronizowane wykorzystywanie. Ogólny model działania zakłada fazowe działania, z dużym nakładem przygotowań w sferze medialnej, dyplomatycznej, prawnej, personalnej, informacyjnej, militarnej, a nie tylko w sferze ekonomicznej i politycznej. Jest też oczywiste, że większość z działań wspomnianych grup ma charakter niejawny.

Na ogół działania te cechuje drapieżność i brak skrupułów, co również jest trudne do uwzględnienia w ramach ortodoksyjnej ekonomi; włączenie tych charakterystyk do opisu zjawisk gospodarczych łatwo jest odczytywane jako „sprzeniewierzenie się” zasadom naukowym.

To jednak nie oznacza, że procesy rynkowe są bezprzedmiotowe. Mamy raczej do czynienia z istotną trudnością metodologiczną uzgodnienia relacji między polityką międzynarodową (w szerokim znaczeniu, uwzględniającym działalność wielkich grup interesu) i globalnymi zjawiskami rynkowymi.