ORP „Kontradmirał Xawery Czernicki”

Czy dawne imiona zapisywać według współczesnych zasad?

 
ORP „Kontradmirał Xawery Czernicki” – fot. Marynarka Wojenna RP

Gazeta.pl 25 września 2008 zamieściła informację – Resort obrony planuje zakup jeszcze co najmniej jednego okrętu podwodnego, a także nowych okrętów taktycznych i dokończenie unowocześniania ORP Ksawery Czernicki. Celem ma być również stworzenie do 2010-go roku zawodowej armii liczącej 90 tysięcy żołnierzy.

Popełniono błędy – nazwa okrętu powinna być w cudzysłowach, ponadto w oficjalnej nazwie jest imię „Xawery”, no i błędnie odmieniono rok 2010.

Portal Marynarki Wojennej informuje poprawnie, stosując pełną oficjalną nazwę – ORP „Kontradmirał Xawery Czernicki”* ponownie na czele „Tarczy Przeciwminowej” NATO.

Wikipedia podaje – Xawery Czernicki (ur. 1882 w Giedejkach, zamordowany w 1940 w Katyniu) – kontradmirał Marynarki Wojennej II Rzeczypospolitej, inżynier budownictwa okrętowego, w latach 1932-1939 szef Służb Kierownictwa MW – zastępca szefa Kierownictwa MW, uczestnik I wojny światowej, wojny polsko-bolszewickiej i II wojny światowej, ofiara zbrodni katyńskiej, odznaczony Orderem Odrodzenia Polski.

Na środkowym znaczku u dołu – Ksawery Czernicki (nie Xawery)

Można jednak zastanowić się nad słusznością pisania imienia Xawery, skoro obecnie obowiązująca pisownia to Ksawery, zwłaszcza że współczesny alfabet polski** nie ma liter q, v oraz x. Argumentacja, że takie imię ktoś otrzymał ongiś i ma w metryce nie jest przekonujący, bowiem nasze pisarki – Maria Konopnicka i Zofia Nałkowska żyły jako… Marja i Zofja. Czy statki zwodowane jako „Marja Konopnicka” i „Zofja Nałkowska” powinny – po zmianie zasad – mieć zmienione J na I?

Marja Konopnicka – „Pan Balcer w Brazylji”

Zofja Batycka – Miss Polonja 1930

Nasz wielki kompozytor Fryderyk Chopin w księdze metrykalnej (kościół w Brochowie) był zapisany jako… Fridericus Franciscus Choppen. Wikipedia francuska podaje – Frédéric François Chopin (en polonais: Fryderyk Franciszek Chopin ou Fryderyk Szopen), litewska – Frederikas Šopenas, zaś łotewska – Frideriks Francišeks Šopēns, natomiast polska – Fryderyk Franciszek Chopin lub Szopen (ur. 22 lutego lub 1 marca 1810 r. w Żelazowej Woli, zm. 17 października 1849 r. w Paryżu) – polski kompozytor i pianista.

Niektórzy uważają formę Szopen za błędną, choć mamy sporo ulic (także są place i ronda) Szopena. Gdyby w tekście dyktanda z języka polskiego umieścić nazwisko naszego muzycznego geniusza, to jedynie jako Szopen, bowiem to nazwisko w innej postaci, np. francuskiej, litewskiej albo łotewskiej, mogłoby być zamieszczone jedynie w dyktandach z tych języków.

Inny Ksawery urodził się w XVIII w. i nazywał się Karol Franciszek Ksawery Czernicki (herbu Jastrzębiec), zatem nie Xawery…

Xawery Dunikowski (1875 – 1964 w Warszawie) – polski rzeźbiarz, malarz i pedagog. Istnieje Muzeum Rzeźby im. Xawerego Dunikowskiego w Warszawie, ale powinno być – według mnie – Ksawerego. Zdarza się, że wpisując w wyszukiwarce nazwę ulicy „Xawerego Dunikowskiego” nie zostanie ona pokazana, natomiast wpisując „Ksawerego Dunikowskiego” na planie miasta widzimy, i owszem, ulicę, ale…  Xawerego Dunikowskiego.

Xawery Dunikowski (nie Ksawery)

Austriacki kompozytor i pianista Franz Xaver Wolfgang Mozart (syn Wolfganga Amadeusza Mozarta) miał na drugie imię Xaver. Gdyby z jakichkolwiek powodów nasz przyszły kontradmirał otrzymał takie imię, to po wsze czasy pisalibyśmy na znaczkach, na medalach i w nazwach placów oraz szkół imię Xaver?

Jeden z portali poświęconych imionom wyjaśniono – Dziś imię Ksawery brzmi trochę staroświecko, trochę arystokratycznie. Liczba tego imienia wynosi dwa. Z tego wnioskujemy, że Ksawerowie czują odrazę do przemocy, a konflikty rozwiązują pokojowo. Za młodu są grzeczni i słuchają rodziców; wiele dają z siebie, aby sprostać sławnym pradziadom, na których pamiątkę noszą to imię. Ksawerych pociągają podróże, obce kraje i służba w dyplomacji.

Po polsku Ksawery, zaś w innych językach, np. po angielsku, francusku, hiszpańsku, portugalsku, szwedzku, katalońsku, niderlandzku – Xavier, niemiecku, czesku – Xaver,  hiszpańsku – Javier, italsku – Saverio, łacińsku – Xaverius, węgiersku – Xavér, irlandzku – Savy, baskijsku – Xabier oraz Etxeberri, galicyjsku Xabier oraz Xavier, liguryjsku – Xavêio, aragońsku – Chaber, asturyjsku – Xabel, estremadursku –Haviel oraz Zabiel. Odpowiednik żeński tego imienia – Ksawera, potraktowano po macoszemu, bowiem znacznie trudniej znaleźć go w innych językach.

Ksawery z żoną i (pewnie) Ksawera z mężem to Ksawerowie lub Ksawerostwo – czyżby Xawery i Xawera z małżonkami to Xawerowie lub Xawerostwo? Przymiotniki od tych imion to ksawerowski i xawerowski. W Polsce mamy ok. 10 miejscowości o nazwie Ksawerów, zatem historycznie być może wcześniej nazywały się Xawerów.

Więcej klientów, w tym turystów, uda się do restauracji i kawiarni albo kina „Roxana”, niż do „Roksana”. Lepiej w świecie sprzedawałyby się auta o nazwie „Xen(i)a” niż „Ksen(i)a”.

Mikołaj Rej z Nagłowic – uznawany za ojca literatury polskiej – tworzył w XVI w., jednak wówczas przedstawiał się jako Mikołay Rey. Czy ma do nas pretensje, że jego dane osobowe nieco sponiewieraliśmy? A obecnie przecież litera Y w nazwie lub nazwisku postrzegana jest cokolwiek nobliwiej niż J…

 Mikołay Rey czy Mikołaj Rej?

* – Okręt zmodernizowany w Stoczni Remontowej NAUTA w Gdyni (2012). Wg Wikipedii – ORP „Kontradmirał Xawery Czernicki” (o nazwie zapisywanej też w skrócie, m.in. na burcie – „Kontradmirał X. Czernicki”) – polski okręt wsparcia logistycznego, w latach 2008 – 2009 przystosowany w Stoczni Marynarki Wojennej w Gdyni do roli okrętu dowodzenia obroną przeciwminową. Jest jednym z najnowszych okrętów naszej Marynarki Wojennej. Z uwagi na rozpad ZSRR i kłopoty finansowe rosyjskiej marynarki nie odebrano ostatniego zamówionego okrętu, który zwodowano 14 czerwca 1991. Po przebudowie ponownie zwodowany 16 listopada 2000. Posiada dwa stanowiska dla ciężarówek, dwa burtowe stanowiska przeładunkowe oraz stanowisko do przekazywania paliwa o wydajności 100 t/h. Może uczestniczyć w gaszeniu pożaru oraz może przewieźć dziesięć 20-stopowych kontenerów; na rufie ma lądowisko dla śmigłowca.

** – Wikipedia podaje, że alfabet polski oparty jest na alfabecie łacińskim i składa się obecnie z 32 liter. Litery Q, V i X nie są zaliczane do liter polskiego alfabetu, gdyż w polskim słowotwórstwie nie ma potrzeby ich stosowania. Występują one tylko w wyrazach pochodzenia obcego, czyli zapożyczonych.

Jeden Talar stosowany w Xięstwie Warszawskim

PS  Można przeanalizować słownictwo polskie zastosowane na banknocie Xięstwa Warszawskiego sprzed 202 lat – Xięcia, roskazu, Nayiaśniejszego, Kassowy, Billet, Kommissarz, Kontroller, stósownie, przyiętym; jeśli uznajemy, że język się zmienia, to także w przypadku imienia Xawery/Ksawery. Gdyby uczeń napisał Xięstwo Warszawskie, to nauczyciel powinien uznać taką pisownię za błędną?