Odstępstwo rolne, czyli licencja na obsiewanie

– Agencja Nasienna domaga się od rolników informacji o gospodarstwie bardziej szczegółowych niż urząd skarbowy – mówi Andrzej Nowak z Rudziczki. – To budzi moje wątpliwości. (fot. Krzysztof Strauchmann)

Prawo nakazujące rolnikom posiadającym ponad 25 ha płacenie za tzw. odstępstwo rolne obowiązuje od 2003 roku, ale dopiero ostatnio zaczęto je skutecznie egzekwować. Uchwalona w 2003 r. sejmowa ustawa o ochronie prawnej odmian roślin potwierdziła, że nasiona używane do produkcji rolnej podlegają prawom autorskim. Sprawa jest prosta, gdy rolnik kupuje ziarno. W cenie jest już wliczona stosowna opłata dla właściciela praw autorskich. Gorzej jest, gdy rolnik wysiewa ziarno z własnych plonów. Też powinien płacić za tzw. odstępstwo rolne, ale dobrowolnie nie robi tego praktycznie nikt.



W 2006 r. firmy hodowlane zajmujące się produkcją ziarna powołały wspólną spółkę pod nazwą Agencja Nasienna. W ich imieniu Agencja zaczęła energicznie domagać się od rolników informacji o zasiewach w ich gospodarstwie i używanych odmianach, żeby naliczać opłaty. 



– W 2007 roku wysłaliśmy do 7 tysięcy największych gospodarstw w całej Polsce pierwsze wnioski o udzielenie informacji o swoich zasiewach. W tym roku takich wezwań wysłaliśmy około 70 tysięcy – mówi Paweł Kochański, prezes Agencji Nasiennej. – W tym roku także po raz pierwszy skierowaliśmy do sądu ponad 500 spraw przeciwko tym, którzy mimo wezwań i monitów nie chcą nam podać tych danych. 



Jedną z takich spraw przeciwko 29 rolnikom z Opolszczyzny w czerwcu br. rozstrzygnął Sąd Okręgowy w Opolu. Potwierdził prawo Agencji do zdobywania takich informacji i nakazał rolnikom wypełnienie wniosków.

– Krajowa Rada Izb Rolniczych przygotowuje zaskarżenie do Trybunału Konstytucyjnego ustawy z 2003 roku – mówi Herbert Czaja, prezes Opolskiej Izby Rolniczej. – Chcemy podważyć obowiązek składania przez rolników tak szczegółowych informacji o swoim gospodarstwie. Domagamy się też wprowadzenia nadzoru nad sposobem ustalania opłat za odstępstwo rolne.



– Prywatna firma właściwie inwigiluje gospodarstwo, domaga się bardziej szczegółowych danych niż urząd skarbowy – komentuje Andrzej Nowak, rolnik ze wsi Rudziczka koło Prudnika. – Nie wiem, czy to nie narusza ustawy o ochronie danych osobowych. 



Nowak dodaje, iż dziwi go też pobieranie opłat za stosowanie nasion z własnego wysiewu po kilku latach. – Z doświadczenia wiem, że po 3-4 latach nasiona wysiewane przez rolnika tracą swoje dodatkowe walory i przestają dawać wyższe plony – tłumaczy. 



– Byliśmy kontrolowani przez Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, nie miał żadnych zastrzeżeń – mówi prezes Agencji Nasiennej.



Agencja zaczęła też nową akcję. Wysyła swoich inspektorów w teren, żeby sprawdzali w gospodarstwach prawdziwość danych podanych przez rolnika. Jeśli rolnik nie chce wpuścić inspektora na swoją ziemię, informują policję i domagają się sądowego zezwolenia na przeprowadzenie kontroli.