Od genów do galaktyk

SERWIS INFORMACYJNY (23) Zapraszam na kolejny serwis nowinek, tym razem ze świata nauki i techniki.

 

* Największe australijskie obserwatorium Siding Spring Observatory w stanie Nowa Południowa Walia poważnie ucierpiało z powodu pożarów leśnych, jakie nadal szaleją w Australii. Według wstępnych danych na terytorium obserwatorium spłonęło pięć budynków, teleskopy udało się uratować. Ewakuowano personel obserwatorium, nikt nie ucierpiał. Pożary zniszczyły także 40 tys. ha lasu w parku narodowym w Nowej Południowej Walii oraz zmusiły ratowników do ewakuowania około stu miejscowych mieszkańców. Z powodu pożarów, spowodowanych wyjątkowymi upałami, najbardziej cierpią stany Wiktoria, Tasmania oraz Nowa Południowa Walia. W Tasmanii w weekend zginął strażak.

 

* NASA podpisała z firmą Bigelow Aerospace umowę na produkcję nadmuchiwanego modułu kosmicznego dla Międzynarodowej Stacji Kosmicznej, który otrzymał nazwę „Bigelow Expandable Activity Module”. NASA przeznaczy 117,8 miliona dolarów na dodatkową przestrzeń dla MSK, która będzie wykorzystywana jako magazyn. Na razie praktycznie nic nie wiadomo o jego charakterystykach. Przedstawiciele agencji udzielą dodatkowych informacji na konferencji prasowej, która odbędzie się 16 stycznia. Firma Bigelow Aerospace, założona przez hotelowego magnata Roberta Bigelow, stała się popularna po tym, jak pomyślnie wystrzeliła w kosmos dwa nadmuchiwane moduły. Później firma skupiła się na planach otwarcia kosmicznego hotelu, które na razie nie udało się wcielić w życie.

 

* Kanadyjski robot Dextre, pracujący na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej, rozpoczyna pierwszy eksperyment w zakresie automatycznego tankowania satelitów na orbicie. Sterowany z Ziemi Dextre spróbuje otworzyć zawory, podłączyć do nich węża paliwowego i przepompować ciecz, imitującą paliwo. Manipulacji tej dokona on przy pomocy specjalnego eksperymentalnego systemu Robotic Refueling Mission – pudła o wymiarach pralki z różnymi zaworami i innymi narzędziami na górnej powierzchni MSK. Tankowanie i remont satelitów na orbicie znacznie wydłużą eksploatacyjny okres statków kosmicznych, co pozwoli na zaoszczędzenie miliardów dolarów, wydawanych obecnie na wsparcie grup satelitarnych.

 

* Powierzchnia lodowców w Andach zmniejszyła się dwukrotnie w ciągu ostatnich 40 lat – czytamy w badaniach, opublikowanych w międzynarodowym czasopiśmie naukowym Cryosphere. Zdaniem autorów raportu lodowce w górach Ameryki Południowej mogą całkowicie się roztopić w bliskiej przyszłości. Wyjątkowe zagrożenie stwarza dla nich podniesienie średniej temperatury w Andach o 0,7 stopnia. Lodowiec Chacaltaya (Boliwia), gdzie wcześniej znajdował się kurort narciarski właściwie całkowicie zniknął.

 

* Pierwszy lot prywatnego transportowego statki kosmicznego Cygnus w kierunku Międzynarodowej Stacji Kosmicznej został zaplanowany na 5 kwietnia, odcumowanie zaplanowano na 7 maja. Cygnus, budowany przez firmę Orbital Sciences, będzie w stanie wyprowadzać na orbitę ładunki o wadze do 2,7 tony. Statek zostanie wyniesiony na orbitę przez rakietę Antares (b. Taurus II). Dla niej firma zbudowała system startowy na placu na kosmodromie NASA na wyspie Wallops (stan Wirginia). Orbital Sciences obok firmy SpaceX w grudniu 2008 roku zawarła z NASA kontrakt na dostarczanie ładunków na MSK. SpaceX wykona 12 lotów, a Orbital Sciences – osiem. Statek transportowy Dragon firmy SpaceX, zdolny do dostarczania na orbitę około 6 ton ładunków i zabierać z orbity 3 tony, odbył już dwa loty w kierunku MSK. Trzeci lot Dragonu (drugi w ramach kontraktu z NASA) został wyznaczony na 1 kwietnia.

 

* Według danych astronomów w lutym bieżącego roku obok Ziemi przeleci odkryta 23 lutego 2012 roku 45-metrowa asteroida 2012 DA14 o wadze 130000 ton. Przeleci ona w odległości około 27800 km od powierzchni Ziemi. Według ocen astronomów, mimo że prawdopodobieństwo zderzenia się tej asteroidy z Ziemią jest bliskie zeru, specjaliści oszacowali skutki jego upadku. W przypadku zderzenia się siła wybuchu wyniosłaby 2,4 megatony w ekwiwalencie trotylu.

 

* Amerykańscy astronomowie odkryli gigantyczną chmurę gazową w pobliżu galaktyki Wiatraczek w gwiazdozbiorze Wielkiej Niedźwiedzicy, będącą „nienarodzoną” galaktyką karłowatą. Informacje takie zawiera artykuł opublikowany w Astrophysical Journal. „Widzimy, że jest tam chmura gazowa, ale nie ma jeszcze gwiazd. Astronomowie niejednokrotnie znajdowali już bezgwiezdne gazowe obłoki, jednak zawsze związane były one z wyrzutami materii z wielkich galaktyk. Ten przypadek jest inny. Z dużą dozą prawdopodobieństwa jest to pierwszy znany nam zarodek galaktyczny” – oznajmił Christopher Mihos z Case Western Reserve University.

 

* Astronomowie porównali masy superwielkich czarnych dziur w kilku dalekich galaktykach za pomocą teleskopów Kecka, Hubble oraz VLT i doszli do wniosku, że rosną one o wiele wolniej niż wcześniej zakładano – donosi Astrophysical Journal. Każdemu dziesięciokrotnemu zwiększeniu masy galaktyki towarzyszy stukrotny wzrost masy czarnej dziury. Odkrycie to może całkowicie zmienić wyobrażenie naukowców o ewolucji tych galaktyk. Superwielkie czarne dziury istnieją w centrum prawie każdej galaktyki. Ich masa przewyższa masę Słońca kilka milionów razy. Od czasu do czasu pochłaniają one inne ciała niebieskie i gazy.

 

* Specjaliści z rosyjskiego Centrum Sterowania Lotami przeprowadzili manewr w celu skorygowania orbity lotu Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Średnia wysokość orbity stacji została podniesiona o 800 metrów – poinformował przedstawiciel Roskosmosu. Podczas manewru wykorzystano silniki statku transportowego Progres M-17M. Celem tej operacji było sformowanie roboczej orbity MSK przed lotem statku kosmicznego Progres M-18M według szybkiego, 6-godzinnego schematu. Start tego statku zaplanowano na 11 lutego bieżącego roku.

 

*30 stycznia Korea Południowa podejmie trzecią próbę wystrzelenia rakiety Naro 1 z satelitą naukowym na pokładzie – poinformowało Ministerstwo Nauki i Technologii Republiki Korei. Pierwszy stopień na paliwo ciekłe został wyprodukowany w Rosji, natomiast drugi stopień i satelita – w Korei Południowej. Pierwsze dwie próby wystrzelenia rakiety w kosmos w latach 2009 i 2010 zakończyły się niepowodzeniem. Jeśli start dojdzie do skutku, to Korea Południowa zostanie 13 krajem na świecie, który wystrzelił satelitę z własnego terytorium. Oprócz programu kosmicznego Naro, Korea Południowa opracowuje własne silniki rakietowe.

 

* Iran przygotowuje się do wysłania w kosmos małpy. Wydarzenie to, poświęcone 34. rocznicy zwycięstwa rewolucji islamskiej z 1979 roku, dojdzie do skutku między 31 stycznia a 10 lutym – poinformował szef Irańskiej Agencji Kosmicznej Hamid Fazeli. Do lotu przygotowano dwa rezusy. Obecnie przechodzą one kwarantannę. Wysłanie jednej z nich stanie się pierwszym etapem lotu człowieka w kosmos, który Iran zamierza zrealizować w ciągu najbliższych 5-8 lat. Od 2009 roku Teheran wystrzelił na orbitę trzy satelity, a także kapsułę ze szczurem, żółwiami i robakami. Podjęta w 2011 roku próba wysłania małpy w kosmos zakończyła się niepowodzeniem.

 

* W lutym Azerbejdżan wyprowadzi na orbitę swojego pierwszego satelitę telekomunikacyjnego – poinformował wczoraj na posiedzeniu rządu prezydent Ilham Alijew. Według słów ministra łączności Azerbejdżanu Alego Abbasowa satelita znajdzie się na orbicie w pierwszej dekadzie lutego. Budowę i start realizuje amerykańska korporacja Orbital Sciences i francuska spółka Arianspace. Ponadto zakończono budowę lądowych centrów sterowania. W 2015 roku Azerbejdżan planuje wyprowadzić na orbitę satelitę obserwującego powierzchnię Ziemi, a w 2016 – drugiego satelitę telekomunikacyjnego.

 

* Łączne finansowanie rosyjskiej branży kosmicznej w latach 2013-2020 wyniesie 70 miliardów dolarów – poinformował premier Dmitrij Miedwiediew podczas ostatniego posiedzenia rządu w 2012. Program państwowy pozwoli Rosji na równoprawny udział w takich projektach, jak Międzynarodowa Stacja Kosmiczna (MSK), badanie Księżyca, Marsa oraz innych ciał niebieskich Układu Słonecznego.

 

* W roku 2012 liczba użytkowników Internetu w Chinach wzrosła o 50,9 mln osób. Tym sposobem, według raportu centrum informacyjnego Internetu w Chinach, wskaźnik ten pod koniec ubiegłego roku osiągnął 564 mln osób. We współczesnym świecie Internet stał się nieodłączną częścią życia praktycznie co drugiego mieszkańca Chin. Wraz z szybkim rozwojem technologii pojawiają się także nowe formy korzystania z sieci przez obywateli Chin. Jak wynika z oficjalnych danych, w 2012 roku głównym narzędziem używanym do łączenia się z Internetem w tym kraju były telefony komórkowe. Liczba takich użytkowników zwiększyła się o 18,1% w porównaniu z rokiem 2011 i osiągnęła 420 mln ludzi.

 

* 9-letni mieszkaniec Kalifornii Pranav Kaljan, którego ojciec pochodzi z indyjskiego stanu Tamilnadu, stał się najmłodszym w historii certyfikowanym specjalistą technologii Microsoft. Uczeń 4 klasy szkoły w mieście Willow 12 stycznia pomyślnie zdał egzamin z programu ASP.NET Framework 3.5. Tym sposobem pobił on wcześniejszy rekord 12-letniego mieszkańca Dubai Babara Ikbala. Ojciec Pravana mówi, że już mając 6 lat syn zaczął pisać niewielkie programy komputerowe. Sam Pranav mówi, że przygotowywał się do egzaminu w ciągu ostatnich 18 miesięcy, zajmując się programowaniem po osiem godzin dziennie.

 

* Naukowcy z uczelni medycznego przy Uniwersytecie w Atenach w ramach eksperymentu zalecili 46 pacjentom cierpiącym na fitobezoar (choroba, z której powodu w żołądku i jelitach powstajekonglomerat włókien z włókien i resztek roślinnych) picie Coca-Coli. U połowy pacjentów kulka całkowicie się rozpuściła, a u 19 zmiękczyła się i nadawała do usunięcia. Medycy poinformowali, że leczniczy efekt napoju gazowanego wiąże się z zawartością w nim kwasów fosforowego i węglowego, zdolnych do niszczenia skompresowanych włókien w żołądku.

 

* Wykazano istnienie związku pomiędzy rozwojem demencji i biernym paleniem. Odkrycia takiego dokonała grupa chińskich i brytyjskich naukowców, którym udało się udowodnić, że ciągłe wdychanie dymu tytoniowego prowadzi do znacznego pogorszenia się funkcjonalności mózgu. W grupie zwiększonego ryzyka znajdują się mężczyźni i kobiety w wieku powyżej sześćdziesięciu lat. O szkodliwości biernego palenia wiadomo było już od dawna, jednak do tej pory znano tylko jego wpływ na powstawanie chorób układu oddechowego i sercowo-naczyniowego.

 

* Naukowcy ze szkoły medycznej Uniwersytetu Johnsa Hopkinsa obliczyli, że chirurdzy w USA co roku dopuszczają do 4000 przypadków zaniedbania. Są to wyniki badań opublikowane przez czasopismo Surgery. Zaniedbywanie swoich obowiązków przez lekarzy prowadzi do czasowych urazów (59% przypadków) oraz do śmierci pacjentów (6,6% przypadków). Według naukowców amerykańscy chirurdzy 39 razy w tygodniu pozostawiają jakiś przedmiot w ciałach pacjentów; 20 razy w tygodniu dokonują niewłaściwych operacji i tyle samo razy operują zdrowe organy. Jedną trzecią wszystkich błędów popełniają lekarze w wieku od 40 do 49 lat. Chirurdzy, którzy skończyli 60 lat, popełniają jedynie 14% błędów.

 

* Kanadyjski przedsiębiorca Jay Godsall proponuje dostarczać preparaty medyczne do trudno dostępnych rejonów Afryki za pomocą sterowców, wyprodukowanych przez jego firmę Solar Ship („Słoneczny statek”), które zasilane są na energię słoneczną. Aparat latający jest hybrydą wypełnionego helem aerostatu i lekkiego samolotu, jego silniki zasilane są słonecznymi panelami. Do lądowania wystarczy mu niewielki plac. Przeszkodą na drodze szerokiego wykorzystywania tego typu statków powietrznych do celów humanitarnych w Afryce może być ich cena. Cena najmniejszego sterowca wynosi milion dolarów, a koszty miesięcznej dzierżawy to 30 000 dolarów.

 

* Australijczyk znalazł 100 kilometrów od Melbourne pięciokilogramowy złoty samorodek – poinformowała australijska gazeta Ballarat Courier. Poszukiwacz złota, którego nazwisko nie zostało podane do wiadomości publicznej, znalazł samorodek we środę na głębokości 60 centymetrów w pobliżu miasta Ballarat. Specjaliści nie wykluczają, że kolekcjonerzy lub muzea zaproponują za znalezisko około pół miliona dolarów. Największy samorodek jaki kiedykolwiek natknięto się został znaleziony w Australii przez górnika Hilla Enda w 1872 roku, ważył on 235 kilogramów. Nie zachował się on do naszych czasów, ponieważ został przetopiony.

 

* Naukowcy z Instytutu Cytologii i Genetyki Syberyjskiego Oddziału Państwowej Akademii Nauk pracują nad nowymi gatunkami roślin, które nadawałyby się do produkcji biopaliw lub surowców dla przemysłu chemicznego. Naukowcy przede wszystkim zajmują się aklimatyzacją i hodowlą miskanta – szybkorosnącej rośliny z rodziny wiechlinowatych, zazwyczaj uprawianych jako ozdoba. Z tego surowca naukowcy nauczyli się pozyskiwać nitrocelulozę, która wykorzystywana jest przede wszystkim do produkcji piroksyliny, proszku nie wydzielającego przy spalaniu dymu. W Nowosybirsku prowadzone są aktywnie prace w zakresie alternatywnych źródeł energii. Skonstruowano pompy cieplne, które pozwalają na ogrzewanie dużych powierzchni. Pojawiły się również projekty związane z wykorzystaniem energii wiatru.

 

* Szwedzcy naukowcy poinformowali o wynalezieniu kleju do kości. Specjaliści pracowali nad stworzeniem unikalnego materiału przez 14 lat. Klej stosuje się bezpośrednio na miejsce złamania i utwardza przy pomocy lampy halogenowej. Organizm absorbuje materiał i kość się zrasta. Skomplikowane złamani, w tym urazy kręgosłupa i czaszki, można leczyć przy pomocy kleju z wykorzystaniem miejscowego znieczulenia. W ten sposób skróci się proces leczenia. Obecnie materiał jest badany pod względem toksyczności. Prawdopodobnie już w tym roku zostaną przeprowadzone pierwsze operację z wykorzystaniem kleju.

 

* Specjaliści z NASA przeprowadzili unikalny eksperyment. Po raz pierwszy przesłali dane między dwoma planetami za pomocą wiązki laserowej. SPACE.com poinformowało, że przesyłanymi danymi był monochromatyczny obraz Leonarda da Vinci „Mona Lisa”. Wiązka laserowa, wysłana z amerykańskiego stanu Maryland, pokonała 384 000 km i dotarła do sztucznego satelity Księżyca Lunar Reconnaissance Orbiter (LRO). Obecnie łączność z satelitami utrzymywana jest prze pomocy sygnałów radiowych, ale w niedalekiej przeszłości łączność laserowa będzie mogła całkowicie zastąpić radiową, jako szybszy sposób komunikacji.

 

* Rakieta kosmiczna, wystrzelona w KRLD w grudniu ubiegłego roku, została zbudowana przez północnokoreańskich specjalistów właściwie bez pomocy z zewnątrz. Do takiego wniosku doszli południowokoreańscy wojskowi, opierając się na danych uzyskanych od ekspertów. Południowokoreański wywiad przeanalizował dziesięć odłamków rakiety, w tym silnik pierwszego stopnia, który udało się podnieść z dna morskiego. 12 grudnia Phenianowi po raz pierwszy udało się pomyślnie wystrzelić w kosmos trzystopniową rakietę i wyprowadzić satelitę na orbitę. Obserwatorzy doszli do wniosku, że stanowi to kolejny krok do opracowania międzykontynentalnych rakiet balistycznych, zdolnych do przenoszenia ładunku jądrowego.

 

* Firma Sony Mobile zaprezentowała 10,1-calowy Android-tablet Xperia Tablet Z, którego korpus ma grubość 6,9 mm, dzięki czemu model jest najcieńszy wśród konkurentów. Nowy tablet jest nawet cieńszy, niż kompaktowy Apple iPad mini, którego grubość wynosi 7,2 mm. Urządzenia Sony waży 495 gramów. Dla porównania, iPad czwartej generacji waży ponad 650 gramów. W odróżnieniu od wcześniejszych modeli tabletów Sony, kiedy firma eksperymentowała z rozmiarem i kształtem, Xperia Tablet Z ma prostokątny korpus. Urządzenie jest wyposażone w ekran dotykowy z rozdzielczością 1920×1200 pikseli, czyli mniejszą niż u iPada ostatnich generacji i Google Nexus 10. W tablecie zainstalowano czterordzeniowy procesor o częstotliwości 1, 5 GHz i 2 GB pamięci operacyjnej. Nowy produkt jest zorientowany na japoński rynek, gdzie Xperia Tablet Z pojawi się w sprzedaży wiosną bieżącego roku. Na razie nie jest znana jego cena.

 

* Brytyjscy synoptycy twierdzą, że Ziemi nie grozi gwałtowne ocieplenie. Biuro meteorologiczne w Wielkiej Brytanii zapowiada, że klimat w ciągu najbliższych czterech lat będzie się zmieniał wolniej, niż przypuszczano wcześniej. Zgodnie z ostatnią prognozą brytyjskich synoptyków, temperatura na planecie będzie nadal rosła, lecz o 22% wolniej, niż zapowiadano wcześniej. Badacze twierdzą, że z powodu naturalnych cyklów przyrody proces globalnego ocieplenia spowolnił się. Dotyczy to również możliwych zmian na Słońcu oraz w ruchu prądów oceanicznych. Naukowcy ostrzegają jednak, że kiedy cykle te zakończą się, temperatura znów podniesie się z powodu nadmiaru w atmosferze gazów cieplarnianych.

 

* Grupa hiszpańskich i francuskich naukowców poinformowała, że udało się im odnaleźć ślady krwi francuskiego króla Ludwika XVI, który został ścięty podczas Wielkiej Rewolucji Francuskiej. Ludwik XVI został ścięty w styczniu 1793 roku i wielu obecnym na egzekucji Paryżanom udało się umoczyć chusteczki w krwi monarchy. Jedna z takich chusteczek została poddana badaniom. Wcześniej znajdowała się w prywatnej kolekcji należącej do włoskiej rodziny. Naukowcy mają nadzieję, że DNA Ludwika XVI pomoże w rozszyfrowaniu genetycznego kodu monarchy, a także jego krewnych i spadkobierców.

 

* Naukowcy przetestowali nowy sposób przechowywania informacji cyfrowej w molekułach DNA. Wyniki tego badania opublikowano w czasopiśmie naukowym Nature. Brytyjscy biotechnolodzy wspólnie z amerykańskimi kolegami przekodowali „Sonety” Williama Szekspira, nagranie przemówienia Martina Lutra Kinga oraz kilka zdjęć na alfabet DNA. Uzyskany wynik przypomina mały kawałek kurzu i pozwala na bezbłędne odtworzenie nagrania. Wcześniej nie udawało się dokładnie zakodować informacji z nośników cyfrowych w materiałach organicznych. Grupa naukowców oświadczyła, że pomysł przyszedł im do głowy, gdy razem pili piwo w barze.

 

* Grupa naukowców ze Stanów Zjednoczonych i Danii zamierza wznowić prace nad stworzeniem nowego sztucznego szczepu ptasiej grypy H5N1, który będzie bardzo zakaźny i będzie mógł przechodzić z człowieka na człowieka. Społeczność naukowa nałożyła dobrowolne moratorium na podobnego typu badania w 2011 roku w obawie przed przypadkowym wydostaniem się wirusa z laboratorium lub możliwością przejęcia go przez terrorystów. Naukowcy, którzy zamierzają wznowić badania, uważają, że ich praca ma duże znaczenie dla zapobiegania przyszłym pandemiom.

 

* Naukowcy udowodnili, że korzystanie z największego na świecie portalu społecznościowego Facebook sprawia, że ludzie są nieszczęśliwi. Winę za to ponosi uczucie zazdrości, które pojawia się u większości ludzi podczas przeglądania zdjęć i statusów na stronie. Pracując nad badaniami „Zazdrość i Facebook: ukryte zagrożenia dla jakości życia użytkowników”, naukowcy odkryli, że ludzie, którzy rzadko korzystali lub wcale nie korzystali z serwisu społecznościowego są o wiele szczęśliwsi niż aktywni użytkownicy Facebooka – donosi agencja Reutera.

 

* Stany Zjednoczone podjęły decyzję w sprawie „tymczasowego zawieszenia” lotów Boeingów 787 Dreamliner do wykrycia przyczyn uszkodzeń, które w ostatnim czasie wystąpiły podczas ich użytkowania – poinformował wczoraj Federalny Zarząd Lotniczy Stanów Zjednoczonych. Wcześniej Boeing 787 japońskich linii lotniczych ANA awaryjnie wylądował na lotnisku w mieście Takamatsu w południowo-zachodniej Japonii z powodu problemów z jednym z akumulatorów. Od początku ubiegłego tygodnia był to siódmy incydent z udziałem Dreamlinerów japońskich linii lotniczych. Użytkowanie statków powietrznych tego typu w tym kraju również zostało zawieszone.

 

* Dla lodołamacza atomowego „Rosja” bieżący sezon nawigacyjny może być ostatnim. W 2013 roku okręt będzie obchodził 30-lecie. Po jubileuszu zostanie on wycofany z użytku. Ostateczna decyzja w sprawie losów lodołamacza nie została jeszcze podjęta. Istnieje szansa, że instalacja energetyczna lodołamacza zostanie zaopatrzona w zasoby na kolejne kilka lat. Jeśli do tego nie dojdzie, będzie to czwarty z kolei spisany na straty b. radziecki lodołamacz, w ślad za lodołamaczami „Lenin”, „Arktyka” i „Sybir”. Lodołamacz „Rosja” został zwodowany w listopadzie 1983 roku w stoczni Zakładu Bałtyckiego w Leningradzie. Lodołamacz został oddany do użytku w 1985 roku.

 

Deser muzyczny

Yuval Ron i Omar Faruk Tekbilek w utworze „Remembrance”