O pamięci – trochę porządku

Żeby móc dalej swobodnie rozmawiać o pamięci, warto sobie pewne sprawy usystematyzować.
Pamiętając jednocześnie (sic!), że nadal nie wiemy, jak pamięć jest zapisana w naszych mózgach.

W moim pierwszym tekscie o pamięci było kilka swobodnych przemyśleń dotyczących wyjaśnienia wielkiej tajemnicy naszych mózgów, czymżesz jest nasza pamięć, czy jest skoncentrowana w jakichś magazynach i co właściwie jest nośnikiem na którym pamęć jest zapisana.

Nasz kolega Jarek Mazurek postanowił usystematyzować pojęcia związane z ludzką pamięcią i je przybliżyć.

Kilka informacji na podstawie książki „Biologiczne mechanizmy zachowania sie ludzi i zwierząt”, może wyjaśni/rozszerzy co nieco.
Ślad pamięciowy
Uczenie się pobudza zwiększoną syntezę mRNA i białka c-Fos w neuronach hipokampa, które powodują nasilenie się transmisji w synapsach istotnych dla danego śladu pamięciowego. (Davis i Squire,1984)(Matthies,1989)(Kaczmarek 1994,2000).
Ślad pamięciowy może być też kodowany w nowych neuronach, powstających w hipokampie i innych strukturach, pod wpływem uczenia się.

Hipokamp
Uszkodzenie hipokampa głównie powoduje zaburzenia pamięci opisowej.
U różnych zwierząt hipokamp odgrywa trochę inną rolę.
U szczurów w hipokampie jest zakodowana mapa terenu. Po uszkodzeniu hipokampa szczury radzą sobie z odnajdywaniem pokarmu w labiryncie ale nie pamiętają jego rozkładu. U psów hipokamp odgrywa pewną rolę w pamięci przestrzeni ale większe znaczenie ma np. okolica przedczołowa. U małp uszkodzenie hipokampa powoduje upośledzenie pamięci rozpoznawczej ale nie zakłóca asocjacyjnej, a pamięć przestrzeni jest zlokalizowana w płatach czołowych.
Rodzaje pamięci takie jak: rozpoznawcza, topografii terenu i znaczenia bodźców zależą od hipokampa i mogą być analogiczne do pamięci opisowej u człowieka.(Squire,1992)

Podobieństwa „żywej pamięci” do elektronicznej:

Pamięć sensoryczna (ultrakrótkotrwała) (cache 1 poziomu) pamięta bodźce wzrokowe, słuchowe lub dotykowe do 1 sekundy.

Pamięć krótkotrwała (cache 2 poziomu) pamięta do kilku minut. Musi być podtrzymywana przez powtarzanie. Działa na zasadzie krążenia impulsów w kręgach neuronalnych.

Pamięć operacyjna (RAM) składa się z ośrodka wykonawczego i musi być podtrzymywana przez układy robocze takie jak :pętla fonologiczna (pamięta dźwięki, słowa trwające do 2 s) i diagram wzrokowo-przestrzenny (umieszczamy sobie uczony materiał w polach wyobrażanej matrycy przestrzennej)

Pamięć długotrwała (HDD / EEPROM) pamięta przez miesiące i lata (permanentna przez cale życie).
Ze względu na rodzaj pamiętanego materiału dzieli się na:
– opisową (deklaratywną)[wiedzieć co,kto] – pamiętanie faktów(epizodyczna), znaczenia słów(semantyczna). Duża rola hipokampa
– nieopisową [wiedzieć jak] – pamiętanie procedur(umiejętności, nawyków) -duża rola jąder podstawnych. Pamięć nieopisowa często jest dość sprawna mimo głębokiego upośledzenia pamięci opisowej. Np. nie pamiętanie nazw czy imion ale sprawne układanie Wieży Hanoi.
Wyróżnia się w pamięci nieopisowej także pamięć nieświadomą (np. umiejętność jazdy na rowerze)

Ktoś, chcący dowiedzieć się znacznie więcej na temat pamięci, uczenia się zapamiętywania, a także zapominania, może skorzystać z książki pani profesor Marii Jagodzińskiej "Psychologia Pamięci – badania, teorie, zastosowania" wyd Sensus 2008.

Hipohamp – http://pl.wikipedia.org/wiki/Hipokamp

mRNA – http://pl.wikipedia.org/wiki/MRNA

c-Fos – http://pl.wikipedia.org/wiki/C-Fos