Nowelizacja kodeksu postępowania cywilnego

Zamiast obniżyć wymagania proceduralne wobec coraz szerszej liczby przedsiębiorców, krajowy ustawodawca podwyższył wymagania wobec ogółu obywateli.

1.

Najważniejsze:

Jutro(3 maja – HD)wchodzi w życie nowelizacja kodeksu postępowania cywilnego, która zakłada m.in. uproszczenie i przyspieszenie postępowań procesowych. Zgodnie z nowymi przepisami spory między przedsiębiorcami będą rozpatrywane tak, jak zwykłe spory cywilne.

2.

– Ustawodawca uznał, że zasady, które do tej pory obowiązywały w postępowaniu gospodarczym, będą obowiązywały w zwyczajnym postępowaniu cywilnym. Z tym że nie będą już znajdowały zastosowania automatycznie, a będą zależały od decyzji sądu – wyjaśnia Wojciech Kałasa, radca prawny z Kancelarii Łuczyński i Wspólnicy.

Chodzi przede wszystkim o obowiązującą do tej pory tzw. zasadę prekluzji dowodowej. Zgodnie z nią dowody, używane w sprawie, mające udowodnić twierdzenia pozwu lub pisma procesowego, muszą być złożone już w pierwszym piśmie procesowym. Jeżeli strony tego nie zrobiły, składane przez nie dowody w późniejszym terminie mogą być automatycznie oddalone, bez względu na ich znaczenie dla sprawy. Teraz o ich oddaleniu czy przyjęciu każdorazowo zdecyduje sędzia.

– Teraz wszystkie podmioty biorące udział w postępowaniu cywilnym będą miały obowiązek przedstawiać wszystkie okoliczności i fakty na potwierdzenie swoich tez, ale jeśli sąd uzna, że przytaczanie przez nich pewnych faktów i dowodów jest spóźnione, będzie mógł takie wnioski dowodowe oddalić – mówi Wojciech Kałasa.

(za: http://vabanque.nowyekran.pl/post/61005,3-maja-znika-osobne-postepowanie-sadowe-w-sprawach-gospodarczych )

3.

Tymczasem już w 2008 roku Marcin Krawczyk pisał:

W art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej zawarto postanowienie, zgodnie z którym: „Każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd”.Natomiast Artykuł 6 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (dalej: Konwencja) stanowi:„Każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy (…)”  

Powyższe zapisy wyrażają ogólną zasadę prawa do sądu, które przysługuje „każdemu”. Odrębnym zagadnieniem są kwestie związane ze zdolnością sądową oraz zdolnością procesową wynikające z kodeksu postępowania cywilnego (dalej: kpc). Jednakże dla stron będących przedsiębiorcami w sprawach ze stosunków cywilnych kodeks postępowania cywilnego przewiduje postępowanie odrębne w sprawach gospodarczych, w którym funkcjonują rozwiązania bardziej restrykcyjne, wymagające od stron zachowania większej dyscypliny procesowej niż ma to miejsce w postępowaniu zwykłym.

 Powstaje zatem pytanie, czy cel, który przyświecał ustawodawcy (zapewnienie szybkiego rozstrzygnięcia sporu) wart jest skrzywdzenia mniejszej lub większej liczby małych przedsiębiorców, którzy mogą przegrać proces jedynie ze względów proceduralnych. 

4.

Po pierwsze, strony obowiązane są do przedstawiania faktów i dowodów na poparcie swoich twierdzeń i ponoszą w związku z tym odpowiedzialność za wynik postępowania dowodowego. Sąd może z urzędu dopuścić znany sobie dowód, niewskazany przez strony, tylko w wyjątkowych przypadkach, ale nie może przeprowadzać dochodzenia w celu wykrycia takiego dowodu. Funkcja sądu została sprowadzona do roli kontrolera prawidłowości czynności procesowych oraz organu rozstrzygającego spór na podstawie materiału dowodowego przedstawionego przez strony.

Kolejne obostrzenie polega na tym, że powód już w pozwie jest obowiązany podać wszystkie twierdzenia oraz dowody na ich poparcie, pod rygorem utraty prawa powoływania ich w toku postępowania, chyba że wykaże, iż ich powołanie w pozwie nie było możliwe albo że potrzeba powołania wynikła później (art. 479¹²kpc). Konsekwencją formalizmu postępowania w sprawach gospodarczych, było przyjęcie przez Sąd Najwyższy, że prekluzja dowodowa działa także wtedy, gdy w grę wchodzi ocena bezwzględnej nieważności (ważności) czynności prawnej. Oznacza to, że sąd ma wprawdzie obowiązek wziąć pod uwagę w każdym stanie sprawy nieważność czynności prawnej, jednak tylko na podstawie materiału zgromadzonego zgodnie z regułami obowiązującymi w postępowaniu gospodarczym(Uchwała z dnia 17 czerwca 2005 r. sgn III CZP 26/2005, OSNC 2006, nr 4, poz. 23).

5.

Uregulowania proceduralne nie mogą naruszać istoty idei wymiaru sprawiedliwości. Państwo, a właściwie sąd, nie powinno czyhać na potknięcia strony tylko po to, aby w uzasadnieniu przegranego dla strony procesu wskazać uchybienia proceduralne, które do tego doprowadziły. Z drugiej strony zmiany w procedurze cywilnej wprowadzane przez ostatnie lata, a mające przyspieszyć procesy przedsiębiorców, w wielu wypadkach okazują się fikcyjne. Bo nawet jeżeli przyjąć, że postępowanie gospodarcze będzie toczyło się szybko to pozostaje jeszcze kwestia postępowania egzekucyjnego. W przypadku tego postępowania nie ma żadnych specjalnych (szybszych) procedur w stosunku do przedsiębiorców.  

6.

Prawo do sądu jest prawem podmiotowym przysługującym każdej jednostce. Uregulowania proceduralne mają zagwarantować stronom realną możliwości rozpatrzenia sprawy oraz skuteczną ochronę praw przez niezawisły sąd.

Szybkość postępowania kosztem prawa do merytorycznego rozpoznania sprawy jest niedopuszczalna w demokratycznym państwie prawa.

2.05 2012