Nota duszpasterska na temat magii i demonologii (1/3)

Już mamy dzisiaj oznaki powrotu ciemnych, ponurych sił…

I Wprowadzenie

"Gwiazdy są źródłem pierwszego popędu,
Lecz choćby wszystkich, to i w tym przypadku
Światło wam dane na obejście błędu
I wolna wola…"

(D. ALIGHIERI, Boska Komedia, Czyściec XVI, 73-76)

Biskup Angelo Scola przedstawi bardziej szczegółowo motywacje dla drugiego wydania Noty duszpasterskiej Biskupów toskańskich na temat magii i demonologii.

Ograniczę się do podkreślenia faktu, że zaledwie po jednym miesiącu doszliśmy do konieczności ponownego wydania Noty, co obrazuje, w jakim stopniu odczuwane są te tematy w naszej wspólnocie. "Nowa ewangelizacja", do której nieustannie wzywa nas Ojciec Święty, wychodzi także od potwierdzenia "absolutnego i niezastąpionego panowania Chrystusa" nad wszechświatem i nad naszym życiem.

Jak przypomina nam Nota, "kto odkrył Jezusa Chrystusa, nie potrzebuje szukać zbawienia gdzie indziej. On jest jedynym i autentycznym Odkupicielem człowieka i świata". Tak więc jawi się jako orędzie nadziei i radości to, co chcieliśmy skierować do naszych wspólnot i w sposób specjalny do tych, którzy doświadczeni przez ból i cierpienie w duchu i na ciele szukają ulgi, przebiegając drogi, które w rzeczywistości prowadzą tylko do innego cierpienia i innej beznadziejności, podczas gdy równocześnie oddalają od Chrystusa.

Życzeniem naszym jest, aby ten dokument został przyjęty w swojej całości przez nasze wspólnoty a szczególnie przez tych, którzy noszą na sobie jakąś duszpasterską odpowiedzialność, by sprzyjał on także większemu wyważeniu osądu na temat możliwości nadzwyczajnego działania szatana (dosł.: maligno)¹, unikając jednocześnie zarówno racjonalnych uprzedzeń jak i naiwnej łatwowierności.

Silvano Kard. Piovanelli,
Arcybiskup Florencji
Przewodniczący Konferencji
Biskupów Toskańskich

Florencja, 1 czerwca 1994
 

Przypisy:

¹ Il maligno oznacza z języku włoskim pojęcie Złego lub po prostu szatana. Biorąc pod uwagę kontekst tematyczny całej broszury, który otwarcie polemizuje z racjonalistycznymi teoriami posuwającymi się czasem do kwestionowania osobowego istnienia zła, wybraliśmy słowo 'szatan’, aby przy tej okazji jednocześnie uniknąć wspomnianej niejasności, której wyjaśnienie było właśnie celem niniejszej broszury. (przyp. tłum.: A. P.)
 

~o~

II Kryteria poprawnej lektury noty

To nowe wydanie Noty biskupów toskańskich zatytułowanej Na temat magii i demonologii, stanowi odpowiednią okazję do dobrego sprecyzowania celu, który przynaglił pasterzy do interwencji w tej dziedzinie. Nie było nim z pewnością sprzyjanie rodzącej się przy tej okazji ciekawości dotyczącej tych problemów lub nadanie im większej wagi niż posiadają. Pragnienie pasterzy jest dobrze streszczone w tytule ostatniego paragrafu Noty: "Absolutne i niezastąpione panowanie Chrystusa".

Biskupi zamierzają podtrzymywać wiarę wszystkich wiernych w zwycięstwo, które Chrystus już odniósł nad szatanem (dosł.: maligno). Zwycięstwo, które ma wyzwalać ze strachu i z poszukiwania magicznych środków dla pokonywania trudności życiowych, które zwłaszcza w takim społeczeństwie jak nasze, przybierają postać intensywnych dramatów i cierpienia.

Pan Jezus i tylko On sam ma moc strącić oskarżyciela ludzi i uczynić swoich braci zwycięzcami. A to poprzez egzystencję normalną, codzienną, przeżywaną w wielkiej rodzinie eklezjalnej; życie tworzone z wiary umacnianej każdego dnia w modlitwie do Boga Ojca, w sakramentach, w komunii przeżywanej ze swoimi braćmi i w świadectwie dawanym w rozmaitych sytuacjach o istnieniu, do którego jest wezwany każdy chrześcijanin. Jezus nas miłuje i wyzwala nas od grzechu, do Niego możemy zwrócić się naprawdę z sercem synowskim w każdej potrzebie. Takie jest jądro Noty. Od tego – wydaje mi się – wychodzą kryteria lektury. Chciałbym je krótko wyliczyć.

Przede wszystkim taka Nota ma być brana w swej całości. Nie powinno się wyrywać z niej jakiegoś fragmentu, nawet dotyczącego problemów, które środki masowego przekazu chętniej przesadnie podkreślają, jak na przykład te, związane z technikami magii lub z opętaniem diabelskim. Konieczna jest natomiast cierpliwość podejmowania wszystkich treści przedstawionych według hierarchii, która właśnie w ostatnim paragrafie ma swój zwornik. Chrześcijanin więc poczuje się tu zaproszony, aby nie szukać własnego zbawienia poza Chrystusem. A kiedy będzie w potrzebie i podczas próby, będzie umiał zwrócić się do Chrystusa w normalny sposób, który Kościół daje do dyspozycji dla naszego codziennego życia.

Drugie kryterium lektury jest przeznaczone w sposób szczególny dla kapłanów. Są oni wezwani, by nie wpadać w racjonalistyczne przesądy wobec zjawisk związanych z nadzwyczajną możliwością działania szatana, oraz by uznać, że ta możliwość nawet jeśli jest skrajna, istnieje. Oni wiedzą, że szatan działa zwykle prowadząc człowieka do grzechu, tym niemniej, jako pasterze pokorni i mądrzy nie mogą zaprzeczyć możliwości jego niezwykłego działania, które trzeba będzie rozeznać z mądrością i roztropnością. Tego w sposób szczególny wymaga się od egzorcystów, którzy działają w zależności od biskupów, świadomi tego, iż przyodziani są w misję, która jest misją eklezjalną, a którą są zobowiązani wypełnić i z której powinni być gotowi w każdym momencie zdać sprawę swoim pasterzom. Od kapłanów wymaga się także zabezpieczenia siebie i wiernych przed ryzykiem przeciwstawnym: przed naiwną łatwowiernością, która pobudza do widzenia, zawsze i wszędzie, nadzwyczajnego działania szatana zapominając o tym zwykłym, które jest najpowszechniejsze i najbardziej podstępne. Będzie wszelako ich troską przyjęcie w każdym momencie na siebie cierpienia tych, którzy zwrócą się do nich z tymi problemami, pomagając im uchwycić pytanie o chrześcijański sens istnienia, które zawarte jest w ich doświadczeniu.

W ten sposób pojawia się trzecie kryterium. Dotyczy ono wspólnot chrześcijańskich jako takich, aby będąc prawdziwie misyjne, umiały przepowiadać z jasnością Chrystusa umarłego i zmartwychwstałego jako szyfr, w którym każdy aspekt istnienia znajduje wytłumaczenie. Wspólnota chrześcijańska jest wezwana do tego, by stać się miejscem widzialnego spotkania z Chrystusem, miejscem odnowionych w Jego imię relacji i dzielenia się tych, którzy są w potrzebie materialnej i duchowej. Powinna być żywą komórką, gdzie dzisiejszy człowiek, który, pomimo wymyślnych technologii w naszej kulturze, często stając się ofiarą paniki i udręki, może w Chrystusie Panu znaleźć pokój.

Biskupi toskańscy chcieli przedstawić na nowo tradycję doktrynalną Kościoła na temat magii i demonologii, ze szczególnym odniesieniem do sytuacji socjalno-kulturowej ich regionu. Uczynili to, aby pozwolić swoim wspólnotom na to, by kroczyły szybciej. Są pewni, że zaufanie do Maryi pomoże ich wiernym żyć tym ubóstwem ducha, w którym promieniuje jasna wiara i wyzwolone człowieczeństwo.

Biskupi toskańscy życzą sobie, aby także ci, którzy poza ich regionami zapoznają się z Notą, respektowali te głębokie intencje, które ożywiały ich inicjatywę duszpasterską.
 

Angelo Scola
Biskup Grosseto

~o~

III Przedstawienie zjawiska

Gdy ty wejdziesz do kraju, który ci daje twój Bóg, Pan, nie ucz się popełniać tych samych obrzydliwości jak tamte narody. Nie znajdzie się pośród ciebie nikt, kto by przeprowadzał przez ogień swego syna lub córkę, uprawiał wróżby, przepowiednie, magię i czary; nikt, kto by uprawiał zaklęcia, pytał duchów, wywoływał umarłych. Obrzydliwy jest bowiem dla Pana każdy, kto to czyni. Z powodu tych obrzydliwości wypędza ich twój Bóg, Pan, sprzed swego oblicza. (Pwt 18, 9-12)

1. Obrzydliwy jest dla Pana każdy, kto to czyni

Biblijne ostrzeżenie jest dzisiaj aktualne bardziej niż kiedykolwiek. Jako biskupi toskańscy poczuwamy się do obowiązku ponownego, jasnego przedstawienia go naszym wiernym. Obserwujemy bowiem, wywierający ogromne wrażenie, powrót do magicznych praktyk. Zjawisko to ma tendencje do narzucania się w życiu wspólnym i osobistym tysięcy jednostek, w tym także samych wiernych. Według najnowszych danych, "użytkownicy magii" we Włoszech stanowią 12 milionów osób. Zjawisko to niepokoi nas zarówno jako wskaźnik bolesnej sytuacji egzystencjalnego pobłądzenia, jak też z powodu podstaw intelektualnych i praktycznych zachowań, jakie owo zjawisko zakłada.

2. Współczesne szerzenie się magii

Ponad magię pochodzenia rolniczego i pre-industrialnego, osadzonej w historii naszych narodów, wyżej stawiane są dzisiaj formy wróżbiarskie, które ukrywają się pod płaszczem mieszaniny kultury, "dzikiej psychologii" [dosł.: "psicologia selvaggia"] i ezoterycznych odniesień. Magowie i mistyfikatorzy, fałszywi prorocy i rzekomi oświeceni, zwodzą adeptów, wymuszają pieniądze, a koncepcje życia uderzająco prymitywne i – to, co jest gorsze – odchylenia od prawdziwej wiary, przedstawiają jako "objawienia" i "sekretne prawdy". Operatorzy magii, którzy przypisują sobie moc rozwiązywania problemów miłości, zdrowia i bogactwa lub utrzymują, iż zdejmują tak zwane "złe oko" lub fattura 98 , są jednostkami, które prezentują samych siebie w czasopismach poprzez odpłatne ogłoszenia, popisują się akademickimi dyplomami i robią sobie reklamę na telewizyjnych ekranach. Nie jest przesadą mówienie o "przemyśle magii".

3. Przyczyny zjawiska

Jak tłumaczy się fakt, iż w epoce charakteryzującej się tak bogatym rozwojem myśli naukowej i racjonalnej, występuje tak szerokie rozprzestrzenianie się działalności typu magiczno-okultystycznego? Wzrost zjawiska, przynajmniej w ogólnych zarysach, może być powiązany z egzystencjalnymi pragnieniami, takimi jak potrzeba całościowych koncepcji życia zdolnych objaśnić misterium, które go otacza; żądanie wyzwolenia od bólu, od zła i od strachu przed śmiercią; szukanie potwierdzeń, które pozwoliłyby na przezwyciężenie sytuacji niepokoju i strachu, niepewności o jutro oraz potrzeba punktów odniesienia szczególnie po upadku mitu oświecenia postępu i rozpadzie ideologii populistycznych i mieszczańskich. Niektórych ludzi bardzo realne i dramatyczne powody prowadzą do wybrania najkrótszej drogi poprzez zwrócenie się do form lub osób ukazujących się pod płaszczykiem "nadprzyrodzoności", by oczekiwać od nich rozwiązań trudności i odpowiedzi na palące pytania.

W tym kierunku idzie chaotyczne poszukiwanie "niezwykłych i cudownych faktów", dające się zauważyć w samym środowisku chrześcijańskim; poszukiwanie, które niekiedy powołuje się na fałszywy mistycyzm lub na zjawiska "objawień prywatnych", innymi razy dochodzi wręcz do zwrócenia się do poszukiwań demonologicznych, nie posiadających żadnej rozumowej weryfikacji i będących poza autentyczną dojrzałością wiary. Do przyczyn rozprzestrzeniania się magii można istotnie zaliczyć przede wszystkim poważny niedostatek ewangelizacji, który nie pozwala wiernym przyjąć postawy krytycznej wobec propozycji, które reprezentują tylko jakąś namiastkę prawdziwego sensu religijnego i smutną mistyfikację autentycznych treści wiary.

4. Powaga zjawiska

Fenomen magii przedstawia się, zresztą, jako znacznie zróżnicowany i złożony: przechodzi się od ogólnych form zabobonu do praktyk magicznych różnego poziomu, od przepowiadania przyszłości do spirytyzmu, aż po grupy i sekty satanistyczne, które organizują zebrania i czarne msze. Aktualna ekspansja magii stanowi alarmujący sygnał dla naszych czasów. Jak zauważył to słusznie kardynał J. Ratzinger: "współczesna ateistyczna kultura Zachodu jeszcze istnieje dzięki wolności od strachu przed demonami, zaszczepionej przez chrześcijaństwo. Ale jeśli zbawcze światło Chrystusa zgasłoby, to ten świat, mimo całej swej wiedzy i tak rozwiniętej technologii, uległby terrorowi i popadłby w desperację. Już mamy dzisiaj oznaki powrotu ciemnych, ponurych sił: właśnie w zlaicyzowanym świecie szerzą się kulty sataniczne" ¹ .
 

5. Nota na temat magii i niektórych problemów demonologii

Jako biskupi, którym została powierzona odpowiedzialność za Kościoły lokalne w Toskanii, czujemy się zobowiązani do interweniowania w tej dziedzinie, aby ostrzec wiernych i nasze wspólnoty przed inwazją orientacji myślenia i zachowania, które podkopują same korzenie wiary i jej autentycznego znaczenia. W tej Nocie nie zajmujemy się zjawiskami dotyczącymi nauki, od medycyny do psychiatrii, do parapsychologii, do pewnych poszukiwań naukowych na temat astrologii, jak również nie zajmujemy się faktami uzdrowień różnego rodzaju lub relacją między tym, co paranormalne a religią. Nasza interwencja jest natury wyłącznie teologiczno-pastoralnej. Analizujemy fakt magii i jej różne formy (część pierwsza); przedstawiamy na nowo osąd doktrynalny Kościoła (część druga); zatrzymujemy się na specyficznych problemach "maleficium" i "opętania diabelskiego", wskazując na sens i warunki interwencji Kościoła (część trzecia). Konkluzja podkreśla konieczność nowej ewangelizacji, gotowej na to, by zapobiegać przedstawionym zjawiskom i pozytywnie proponować dojrzałe chrześcijaństwo, zdolne do mądrego rozeznania i do głoszenia autentycznej "Ewangelii zbawienia", zdolne do miłości i do modlitwy wobec sytuacji cierpienia. Świadomość uzasadniająca naszą interwencję pochodzi z wiary w zwycięstwo zmartwychwstałego Pana nad złem i nad szatanem: zwycięstwo, które prowadzi chrześcijan do zrozumienia ich egzystencji jako nowego życia w Chrystusie, jako światła i łaski.

Przypisy:

¹ Raport o stanie wiary. Z Kardynałem Josephem Ratzingerem rozmawia Vittorio Messori, Wyd. Michalineum, Kraków-Warszawa-Struga 1986, s. 120.

~o~

Za: http://www.apologetyka.katolik.pl/nauczanie-kościoła/260