Norwegia

Kraj na Szlaku Bursztynowym

Norwegia jest znana w Polsce z pięknych fiordów, łososi i złóż naftowo-gazowych na Morzu Północnym i Norweskim, a także z historii: władcą Norwegii był Eryk Pomorski z dynastii Gryfitów, zaś w 1940 r. w rejonie Narwiku walczyli Polacy. W okresie młodopolskim słynna była norweska femme fatale Dagny Juel, m.in. żona Stanisława Przybyszewskiego. Norwegia słyną ze znakomitej literatury (dość wymienić Bjoernsona, Ibsena i Hamsuna), muzyki (Grieg), sztuki (Munch, Vigeland), żeglarstwa (Leif Eriksson, Thor Heyerdahl) i badań polarnych (Borchgrevink, Amundsen, Nansen). Ostatnio można dorzucić do wiedzy potocznej terrorystę-szaleńca Andersa Breivika oraz kłopoty gdańskiej firmy Lotos z Talismanem przy zagospodarowaniu złoża ropy i gazu Yme.

Norwegia jest krajem położonym na Półwyspie Skandynawskim, nad wodami Skagerraku, Morza Północnego, Morza Norweskiego i Morza Barentsa. Do Norwegii należą archipelagi Lofoty i Vesteraalen oraz inne wyspy przybrzeżne. Zamorskimi posiadłościami Norwegii są Svalbard (Spitsbergen i Wyspa Niedźwiedzia) oraz Jan Mayen w Arktyce, a także wyspy Bouveta i Piotra I w Antarktyce. Norwegia zgłosiła swego czasu roszczenia do części Antarktydy.

Obszar państwa wynosi 323.802 km kw., zaś ludność – 4,9 mln. Pod względem administracyjnym Norwegia dzieli się na 19 okręgów (fylker), wliczając w to wydzielone miasto stołeczne Oslo.

Norwegia jest monarchią konstytucyjną, dziedziczną w linii męskiej. Osobliwie, że norweski parlament (Stortinget) jest w momencie wyboru jednoizbowy, ale już na pierwszym posiedzeniu dzieli się na dwie izby: wyższą (Lagting) i niższą (Odelsting). Premier podlega parlamentowi.

Jednostką monetarną jest korona norweska.

Norwegia należy do NATO i EFTA (w 1994 r. odrzucono w referendum możliwość przystąpienia doi Unii Europejskiej).

Warunki naturalne

Norwegia rozciąga się na długości 1750 km – z pd. zach. na pn. wsch. Szerokość kraju wynosi maksymalnie 430 km.

Do Norwegii należą liczne wyspy przybrzeżne, w tym dwa „połączone” ze sobą archipelagi – Lofoty ( 1.227 km kw. powierzchni) i Vesteraalen (3.600 km kw. powierzchni), tworzące tzw. Mur Lofocki. Norwegia ma najbardziej rozwiniętą w stosunku do powierzchni państwa linię brzegową w świecie – aż 21.465 km (nie licząc wysp). Jest to w większości wybrzeże fiordowe i fiordowo-szkierowe, jedynie na niewielkim skrawku południowym – wyrównane. Fiordy powstały w wyniku poszerzenia dolin rzecznych przez szarżujący lodowiec. Są nieraz głębsze niż pobliskie wody oceaniczne i oddzielone od nich podwodnym progiem moreny czołowej. Najpotężniejszym fiordem jest Sognefjord, liczący 204 km długości, od 1,5 do 7 km szerokości i 1244 głębokości.

Większość obszaru Norwegii zajmują Góry Skandynawskie, wypiętrzone podczas kaledońskich ruchów górotwórczych wraz z całym pasmem północnokaledońskim, wyrzeźbione przez lądolód plejstoceński i następnie „przechylone” w wyniku izostatycznego wypiętrzenia holoceńskiego. Charakterystycznym elementem krajobrazu Gór Skandynawskich są fieldy – płaskowyże ogładzone przez lodowiec, a także rozgałęzione doliny polodowcowe (U-kształtne), przechodzące w fiordy. Najwyższym szczytem Gór Skandynawskich i Norwegii jest Galdhoepiggen (2469 m n.p.m.), wznoszący się ponad rozczłonkowanym fieldem Jotunheimen, gdzie, wg mitów skandynawskich, mieszkają olbrzymy i trolle. Na zachód od Jotunheimu znajduje się resztówka po lądolodzie skandynawskim – Jostedalsbreen (pow. lodowca 486 km kw. – największy lodowiec kontynentu europejskiego; długość 100 km, czoło na wysokości 295 m n.p.m.).

Na południu-południowym wschodzie do Gór Skandynawskich przylegają wyżyny Soerland i Oestland, rozdzielone Rowem Oslo. Na północnym wschodzie za Górami Skandynawskimi znajduje się część Wyżyny Lapońskiej, zwana Finnmarken. Wyżyny te z geologicznego punktu widzenia stanowią części prekambryjskiej tarczy bałtyckiej.

Wzdłuż wybrzeży Norwegii płynie potężna „rzeka ciepła” – odgałęzienie Prądu Zatokowego, zwane Prądem Północnoatlantyckim i – dalej na północ – Norweskim (temperatura wody 5-12 st. C, prędkość m3-8 km/h, przepływ 3-8 mln m sześc./h). Dzięki niemu Przylądek Północny ma podobne parametry klimatyczne jak znajdujący się znacznie bardziej na południe Sztokholm, zaś porty norweskie nie zamarzają w zimie. Góry Skandynawskie z kolei stanowią bardzo ważną barierę klimatyczną. Na zachód od niej jest klimat wybitnie morski, na wschód – bardziej kontynentalny. Opady roczne na wybrzeżu zachodnim wynoszą nawet ponad 2000 mm, a na zagórzach – w okolicach Oslo mniej niż 750 mm, w Finnmarku – ok. 500 mm. Leżące na zachodnim wybrzeżu m. Bergen w styczniu ma średnią temperaturę +1 st. C, w lipcu 15 st. Położone niemal na tym samym równoleżniku, ale na zagórzu, Oslo ma odpowiednio -5 st. i 17 st. Na Wyżynie Lapońskiej średnia temperatura stycznia wynosi -15 st., zaś lipca 11 st. W Bergen jest tylko ok. 70 dni mroźnych w roku, podczas gdy w Oslo dwukrotnie więcej.

Rzeki Norwegii są niezbyt długie, mają niewyrównane biegi, znaczne spadki, liczne bystrza, wodospady i kaskady i przepływają przez duże jeziora rynnowe. A więc mają wysoki potencjał energetyczny. Pobudowane elektrownie wodne dostarczają aż 99,6% ogółu energii elektrycznej. Najdłuższą rzeką jest Glomma (598 km), największym jeziorem – Mjoesa (365 km kw., głęb. 468 m), największym wodospadem – Utigard (610 m).

Lasy zajmują 22% powierzchni kraju, 19% – lasotundra, tundra i roślinność wysokogórska, 5% – jeziora, 3% – tereny uprawne, 1% – tereny zurbanizowane, 50% – nieużytki skaliste.

Naturalną szatę roślinną kraju stanowią na południu lasy mieszane i liściaste, przechodzące w iglaste i – na północy – w subarktyczne lasy brzozowe. Wśród drzew dominują świerk, sosna, brzoza, olcha, buk, dąb i lipa. Na zachodzie kraju występują miejscami wrzosowiska i torfowiska. W górach istnieje wyraźna piętrowość roślinna, zaś na Wyżynie Lapońskiej – tundra i lasotundra. Naturalna szata roślinna Norwegii w ostatnim wieku została uszkodzona przez kwaśne deszcze.

Świat zwierzęcy Norwegii jest bardzo bogaty. W strefie leśnej występują: łosie, sarny, rosomaki, gronostaje, rysie, wydry, bobry i inne zwierzęta. W tundrze żyją m.in. renifery , lemingi, pieśce. Na awifaunę składają się m.in.: cietrzewie, głuszce, dzięcioły, sowy śnieżne. Wybrzeża zamieszkuje ptactwo wodne (kaczki, gęsi, alki, nurzyki, głuptaki, mewy). W rzekach i jeziorach można licznie spotkać łososie, pstrągi i szczupaki. Z kolei w morzu dość licznie występują: śledzie (z niewielkimi tzw. sardynkami norweskimi), dorsze, gromadniki, makrele i halibuty.

Norwegowie i ich dzieje

W Norwegii pod względem narodowościowym przeważają Norwegowie – 89%. Inni Europejczycy i Azjaci stanowią po 4% ogółu ludności kraju. Największymi europejskimi mniejszościami narodowymi są: Szwedzi, Duńczycy, Finowie i Brytyjczycy. Lapończyków, żyjących głównie za kołem podbiegunowym północnym, jest ok. 25 tys.. Ludność Norwegii należy przede wszystkim do państwowego Kościoła ewangelickiego – 86%. Pozostali chrześcijanie stanowią 5%, a muzułmanie 2% ludności.

Językiem urzędowym w Norwegii jest norweski – i to w dwóch odmianach: zbliżony do duńskiego bokmaal (riksmaal) i powstały w końcu XIX w. z ludowych gwar zachodnionorweskich nynorsk (nowonorweski).

W miastach mieszka ponad 78% ludności. Największymi miastami są (w tys. mieszk.): Oslo – 560 (aglomeracja – 857), Bergen – 248, Trondheim – 165, Stavanger – 120, Baerum – 108.

Norwegowie są ludem północnogermańskim. Posługują się dwoma odmianami języka norweskiego, mających status urzędowych. Są to: bokmaal (zbliżony do duńskiego) i nynorsk (powstały z gwar zachodnionorweskich w XIX w.).

We wczesnym średniowieczu z obszaru Norwegii wyruszały liczne wyprawy łupieżczo-handlowo-kolonizacyjne wikingów, zwanych Normanami. Skolonizowali oni Islandię i Wyspy Owcze oraz czasowo Grenlandię, dotarli również do Nowej Fundlandii. Normanowie stanowili przez pewien czas warstwę panującą na wyspach Szkocji i Manie, w Irlandii i części wschodniej Anglii, we francuskiej Normandii i na Sycylii. Ok. 1000 r. Norwegia stała się państwem zjednoczonym, zaś Norwegowie przyjęli chrześcijaństwo. Od 1380 r. Norwegię łączyła unia personalna z Danią, zaś w latach 1397-1523 także ze Szwecją. Była to tzw. unia kalmarska. Pierwszymi władcami „kalmarskimi” byli królowa duńska Małgorzata i król z książęcej dynastii pomorskiej Gryfitów – Eryk. W 1536 r. Norwegia stała się prowincją duńską, wprowadzono również luteranizm.

Rok 1814 przyniósł Norwegii niepodległość. W tym samym roku jednak narzucona została unia personalna ze Szwecją, jednak jedynie na forum międzynarodowym oba kraje występowały wspólnie, zaś monarchę reprezentował namiestnik. Unia została rozwiązana w 1905 r., a na tron wstąpił duński królewicz, który przybrał imię Haakona VII. W I wojnie światowej i początkowo w II Norwegia zachowywała neutralność. W roku 1925 do Norwegii wcielono Svalbard, w 1930 r. – wyspę Jan Mayen, w latach 1930-31 – Sektor Bouveta, zaś przejściowo (lata 1931-32) także wschodnią część Grenlandii.

W maju 1940 r. wojska niemieckie najechały na Norwegię. W walkach o Narwik u boku aliantów wzięło udział Wojsko Polskie (Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich i trzy niszczyciele). Pomimo wsparcia alianckiego, Norwegia została przez Hitlera szybko podbita. Podczas okupacji Norwegowie stawiali na ogół opór okupantom, mimo początkowo mało dokuczliwego „nowego porządku”. Kolaboranci stanowili wyraźną mniejszość, zaś rząd marionetkowy Vidkuna Quislinga (1942-45) był powszechnie pogardzany. Północną Norwegię wyzwoliła Armia Czerwona (październik 1944), zaś 8 maja 1945 r. skapitulowały wojska niemieckie w południowej i środkowej Norwegii. Norwegię przez pierwsze dwa lata powojenne cechowały bardzo ostre rozliczenia z kolaborantami, które pochłonęły kilkadziesiąt tysięcy ofiar. Niehumanitarne było zwłaszcza odbieranie matkom dzieci spłodzonych z niemieckimi żołnierzami pod pretekstem, że „zhańbiły rasę z osobnikami niższymi rasowo, czyli Niemcami”; można było tego uniknąć tylko udając się na emigrację.

Norwegia jest krajem założycielskim EFTA, a także Rady Nordyckiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego (oraz porozumienia Schengen). Po referendum w 1994 r. nie ubiega się o członkostwo w UE. Członkowstwo Norwegii w NATO jest ograniczone – w czasie pokoju nie mogą istnieć na terytorium kraju bazy wojskowe państw NATO, nie może też w żadnym wypadku znajdować się broń masowej zagłady, zaś Svalbard jest terytorium zdemilitaryzowanym.

Gospodarka

Norwegia jest krajem postprzemysłowym, z dużym jednak udziałem przemysłu i rozwiniętą gospodarką morską. PNB w 2008 r. wyniósł 415 mld USD (na głowę – 87 tys.).

Rolnictwo odgrywa niewielką rolę. Uprawia się zboża (jęczmień, pszenica, żyto), uprawy pastewne, ziemniaki i warzywa, hoduje zaś owce, bydło i drób oraz. Na północy Lapończycy prowadzą półkoczowniczą hodowla reniferów. W jeziorach i fiordach hoduje się łososie. Stosunkowo duże znaczenie ma rybołówstwo morskie i wielorybnictwo. Górnictwo na lądzie nie odgrywa większej roli. Wydobywa się rudy żelaza, miedzi, cynku, ołowiu, niklu, molibdenu, niobu, srebra, a także: ilmenit (rudę żelazno-tytanową), tytanit, grafit, piaski i inne surowce skalne. Decydujące znaczenie dla gospodarki norweskiej mają duże złoża ropy naftowej i gazu ziemnego na morzach Północnym i Norweskim oraz – potencjalne – na Morzu Barentsa. Ropę i gaz wydobywa się jedynie na południe od koła podbiegunowego, ponieważ mieszkańcy Lofotów i Vesteraalenu, wspierani przez ekologów, zablokowali w latach 2007-2010 możliwość prowadzenia wierceń i eksploatacji złóż na północ od tegoż kręgu.

Specjalnością Norwegów są te dziedziny przemysłu, które związane są z tanią energią elektryczną oraz złożami bituminów i innych minerałów. Są to: hutnictwo żelaza (z produkcją żelazokrzemu), hutnictwo metali kolorowych (gł. miedzi i cynku), przemysł maszynowy (w tym budowa okrętów specjalizowanych i platform wiertniczych), elektrochemiczny i petrochemiczny. Do tradycyjnych gałęzi przemysłu należą: celulozowo-papierniczy, meblarski (m.in. fabryki wyrafinowanych mebli w Aalesundzie) i spożywczy (rybny, mleczarski, browarniany). Przemysł jest ulokowany głównie w miastach portowych.

Dużą rolę w życiu gospodarczym Norwegii odgrywa transport morski – kabotażowy i dalekomorski. Flota norweska, trzecia pod względem tonażu w Europie, ma dwa rejestry – standardowy i „prawie taniej bandery”. Norweskie porty morskie są małej i średniej wielkości, dość licznie rozlokowane na wybrzeżu, uniwersalne i/lub rybackie. Jedynie dwa porty są duże: Karstoe na zachodnim wybrzeżu (naftowy) i Narwik na północy (wywozu rudy żelaza ze Szwecji). Pod Oslo znajduje się jedyny duży port lotniczy – Forneby. Koleje, mimo elektryfikacji, odgrywają malejącą rolę – zresztą krajowa sieć kolejowa kończy się na północy w Boedoe, nieco za kręgiem polarnym. Izolowana kolej „żelazna” łączy port w Narwiku z kopalniami Kiruny i siecią kolei szwedzkich. Wzrasta znaczenie transportu drogowego. W miejsce promów buduje się obejścia lądowe i mosty, zaś przez góry przebija się liczne tunele (m.in. najdłuższy drogowy tunel w Europie – Laerdal, liczący 24 km 509 m długości).

Największe atrakcje turystyczne

Podając główne atrakcje turystyczne, nie sposób pominąć Przylądka Północnego (Nordkapp), znajdującego się na przybrzeżnej wyspie Mageroeya, pod 71 st. 10 min 21 s szerokości geograficznej północnej. Jest pięknie położony, gdyż stanowi załamanie klifu. Można do niego dojechać podmorskim tunelem. W rzeczywistości jednak na tej samej wyspie znajduje się położony jeszcze bardziej na północ przylądek – Knivskjelodden (71 st. 11 min 8 s N). Dość blisko znajduje się przylądek Nordkinn (Nordkyn, Kinnarodden), będący najbardziej na północ wysuniętym punktem stałego lądu europejskiego (71 st. 8 min).

Warto zwiedzić Narwik (Narvik) – miasto znane z walk Samodzielnej brygady Strzelców Podhalańskich i polskiej Marynarki Wojennej w 1940 r. Na placu Grom-u znajduje się brązowy Pomnik Żołnierza i Marynarza Polskiego, autorstwa B. Chmielewskiego. Ciekawe jest Muzeum Wojny.

Na wyspie Torget, położonej pod 65 st. 23 min N, znajduje się jedyny w swoim rodzaju unikat – „zbudowany przez naturę” tunel skalny pod szczytem Torghatten, mający 160 m długości, 20 m wysokości i 35 m szerokości.

W Trondheim, historycznej stolicy królów norweskich, na uwagę zasługuje przede wszystkim wspaniała późnoromańsko-gotycka katedra, z ośmiokątną kopułą. Kościół ten jest długi na 102 m i szeroki na 50 m.

Warto zwiedzić drugie co do wielkości miasto kraju, czyliBergen, w XII w. stolicę Norwegii, później największy port skandynawski i członka Hanzy. Zabytkowa dzielnica domów drewnianych Bryggen, kościół NMP, katedra św. Olafa, renesansowy ratusz, liczne muzea… Na południe od Bergen znajduje się fiord Hardanger (drugi co do długości – 179 km, za to najpiękniejszy, z wodospadami spadającymi wprost do morza i widokiem na częściowo zlodowacone płaskowyże.

W Oestlandzie znajdują się trzy słynne ośrodki sportów zimowych – Lillehammer (znane z zimowej olimpiady), Holmenkollen (przedmieście Oslo) i Rjukan. Rjukan, położone na płaskowyżu Telemark, jest także kompleksem energetyczno-przemysłowym, znanym z brawurowej akcji norweskich komandosów w czasie II wojny światowej w celu zniszczenia zapasów tzw. ciężkiej wody. Prawdopodobnie dzięki temu Hitler stracił szansę na uzyskanie bomby atomowej.

Oslo, największe miasto norweskie i stolica kraju (de facto od końca XIII w., de jure od 1814 r.), nosiło w latach 1624-1925 nazwę Christiania. Warto zwiedzić m.in.: zamek Akershus, park Fronger (z rzeźbami Gustawa Vigelanda), ogród botaniczny i liczne muzea oraz galerie.

Arktyczne posiadłości norweskie

Jan Mayen(380 km kw.) jest wyspą rozdzielającą morza Grenlandzkie i Norweskie. Wyspa została wprawdzie odkryta przez Wikingów, ale za jej odkrywcę uchodzi Holender Jan Mayen (1614). W krajobrazie wyspy dominują dwa wulkany: Rudolfa i Góra Niedźwiedzia (Beerenberg). Beerenberg, o wysokości 2276 m n.p.m., pokryty czapą lodową, jest najbardziej na północ położonym czynnym wulkanem. Na wyspie nie było nigdy stałej ludności. W XVII w. przebywali tu wielorybnicy, gł. holenderscy, zaś obecnie pracują tu norwescy meteorologowie i obsługa radiostacji. Jan Mayen leży w klimacie subpolarnym (średnia temp. stycznia -4, lipca 5 st. C, opady roczne ok. 400 mm, częste mgły i zamglenia). Uboga flora (mchy i porosty) nie sprzyja lądowej faunie ssaków (żyje tu tylko lis polarny). W okolicznych wodach występują licznie kryle, ryby i ssaki morskie (foki, uchatki), zaś na wybrzeżach gniazduje 27 aż gatunków ptaków ( w tym maskonury).

Svalbard (69.924 km kw.) jest terytorium autonomicznym Norwegii. Stolicą jest osada Longyearbyen. Składa się z archipelagu Spitsbergen (ok. 62 tys. km kw.), innych wysp w pobliżu archipelagu oraz – położonej w większym oddaleniu na południe Wyspy Niedźwiedziej (178 km kw.). Największe wyspy archipelagu to Spitsbergen (S. Zachodni, 37.673 km kw.) Ziemia Edge’a (5.074 km kw.) i Wyspa Barentsa (1.288 km kw.). Svalbard oddziela Morze Grenlandzkie od Barentsa i właściwego Morza (Oceanu) Arktycznego. Svalbard został prawdopodobnie odkryty przez żeglarzy wikińskich lub nowogrodzkich (pomorców), oficjalnie zaś przez Holendra Willera Barentsa w 1596 r.

Wyspa Niedźwiedzia, nosząca przydomek „Wyspa mgieł i wichrów” (tytuł znanej ksiązki Centkiewicza) ma bardzo strome brzegi, na północy jest równiną z licznymi jeziorkami, zaś na południu – wyżyną (Góra Niedoli – Miseryfjellet, 536 m n.p.m.). Wokół wyspy stykają się ciepły Prąd Norweski z zimnym Arktycznym, dzięki czemu w morzu występuje bogactwo ryb (śledzie, dorsze, flądry), zaś na wybrzeżu – ptactwa morskiego. Na wyspie panuje klimat subpolarny, o średniej temperaturze marca -9 st. C, zaś lipca 4 st. C. Występuje skąpa roślinność tundry. W przeszłości wydobywano tu miernej jakości węgiel kamienny, a obecnie jedyną ludność stanowi załoga radiostacji i stacji meteorologicznej.

Archipelag Spitsbergen ma charakter wyżynno-górski, o rzeźbie polodowcowej. Na wschodzie archipelagu są to góry stołowe, na zachodzie – typu alpejskiego. Najwyższym szczytem jest Newtontoppen (1717 m n.p.m.) na Spitsbergenie Zachodnim. Prawie 2/3 powierzchni archipelagu jest pokryta lodowcami i śnieżnikami, zaś reszta to głównie nagie skały i tundra. Linia brzegowa jest urozmaicona, na ogół jest to wybrzeże fiordowe. Klimat subpolarny łagodzą ciepłe prądy morskie Zachodniospitsbergeński i Południowospitsbergeński, będące odnogami Prądu Norweskiego. Średnie temperatury zimą wynoszą ok. -12 st. C, latem zaś ok. 6 st. C, zaś opady – ok. 350 mm (głównie w postaci śniegu). Nie zdarzają się temperatury niższe niż -50 st. C i wyższe niż 25 st. C. Wśród ssaków lądowych można spotkać dzikie renifery, lisy i niedźwiedzie polarne, a wśród morskich – morsy, foki i wieloryby. Jedynymi ptakami przez cały rok żyjącymi na Spitsbergenie są sowa śnieżna i pardwa górska, choć awifauna składa się aż ze 162 gatunków.

Svalbard zamieszkuje ok. 3 tys. osób, z czego połowę stanowią Rosjanie (gł. górnicy), zaś resztę – Norwegowie (zwł. górnicy, personel stacji badawczych, radiostacji i obsługa turystów) oraz Polacy (duża stacja badawcza w Hornsundzie). W przeszłości główną gałęzią gospodarki Svalbardu było wielorybnictwo (stąd pozostałości osady Smeerenburg), zaś od początku XX jest nią górnictwo wysokiej jakości węgla kamiennego. Węgiel wydobywają firmy norweskie i rosyjski koncern Arcticugol – Rosja ma prawo wydobycia węgla kamiennego od lat 20. XX w. Coraz większe znaczenie w ekonomice wysp ma turystyka – podziwianie walorów krajobrazowych, „podglądanie” ptaków i zwierząt, eksploracja opuszczonych osad górników, myśliwych i wielorybników, alpinizm, survival.

W latach 30. XX w. rozpoczęły się szeroko zakrojone polskie badania Svalbardu. Na mapach pojawiły się liczne nazwy polskie – m.in. Góry Piłsudskiego, Lodowiec Polaków. Ciekawostką jest fakt, że w atlasie licealnym, wydawanym prawie co roku w latach 1962-99, znajdowała się mapa „Lodowce Spitsbergenu Zachodniego”, na której znajdowały się te nazwy. Za czasów komuny jakże to krzepiło serca…

Antarktyczne posiadłości norweskie

Ponieważ Norwegia ma historycznie olbrzymie zasługi w odkryciach i badaniach Antarktydy, zgłosiła roszczenia do sporej części powierzchni Antarktyki. Jest to tzw. Sektor Bouveta, obejmujący obszar pomiędzy 20 st. W a 45 st. E i biegunem południowym, z wybrzeżem Ziemi Królowej Maud oraz wyspami wulkanicznymi Bouveta i Piotra I. Większość państw jednak nie uznaje roszczeń Norwegii do tego olbrzymiego obszaru (2,5 mln km kw.). Bezsprzeczne są natomiast prawa suwerenne Norwegii do Wyspy Bouveta (58,5 km kw.) i Wyspy Piotra I (243 km kw.).

Informacje statystyczne o Norwegii – www.ssb.no