Autor-Dominik Helion z Gdańska, zwany Dominikiem z Prus, – studiował na UJ w Krakowie, potem wstąpił do klasztoru kartuzów w Trewirze. Do znanego wcześniej Psałterza Maryi (150 Zdrowaś) Dominik dołączył kontemplację wydarzeń znanych z Ewangelii.
Obraz "Madonna Różańcowa adorowana przez kartuzów" powstał ok. 1638-1639 roku i był częścią cyklu dwudziestu dwóch płócien, namalowanych dla klasztoru kartuzów w Jerez de la Frontera przez F de Zurbarana. "Madonna Różańcowa" została zakupiona w 1853 roku przez Atanazego Raczyńskiego na aukcji w Londynie. Od 1903 roku obraz jest eksponowany w muzeum poznańskim.
"Podane przykłady ukazują precedensy poprzedzające uformowanie się właściwej modlitwy różańcowej. W potocznym przekonaniu utrwaliło się błędne mniemanie jakoby jej twórcą był św. Dominik.
Tymczasem jest nim inny zakonnik o tym samym imieniu –
Dominik z Prus (1384-1460), urodzony we wsi rybackiej koło Gdańska, na terytorium
należącym niegdyś do zakonu krzyżackiego.
Wstąpił w 1398 r. do kartuzów w Trewirze i jeszcze jako nowicjusz w adwencie 1409 r., zachęcony przez przeora kartuzji, Adolfa z Essen (ok. 1370-1439), ułożył własną wersję różańca wzorując się na dworskich pieśniach (minne). Nazwał ją Rosarium. Składała się ona z 50 różnych klauzul do medytacji
życia Zbawiciela (Clausulae vitae Jesu), od zwiastowania po uwielbienie w chwale nieba.
Modlitwę tę nazwano Różańcem Żywota Jezusa Chrystusa. Zasługą przeora Adol-fa z Essen było rozpowszechnienie tej formy modlitwy.
Dominikanie, a zwłaszcza Alanus de Rupe (ok. 1328-1475), błędnie podtrzymywali
legendę o ułożeniu różańca przez ich założyciela – św. Dominika Legendę rozpropagowały zakładane przez dominikanów liczne bractwa różańcowe. Traktat Alanusa o różańcu – Psalterium Mariae, wydany w Ulm, w 1483 r., zawiera kolorowane drzeworyty ilustrujące każdą z pięciu tajemnic trzyczęściowego różańca.
W dalszych dziejach kształtowania się modlitwy różańcowej doszło do zredukowania tematów rozważań ze 150, względnie 50, tylko do 15. Sprawiło to, iż odmawianie różańca stało się modlitwą
szczególnie popularną nie tylko wśród zakonników, ale także wśród ogółu wiernych. (…)"- Ks. Ryszard Knapiński.
http://www.kkbids.episkopat.pl/uploaded/a39/Anamnesis39-6Rozaniec.pdf
Był rok 1409 do opactwa kartuzów (zostali założeni w 1084 r. przez św. Brunona z Kolonii jako odłam benedyktynów) w Trewirze zgłasza się Dominik Helion (1384-1460), znany z historii jako bł. Dominik z Prus. Młodzieniec pochodził z Pomorza, studiował na Akademii Krakowskiej prowadząc bardzo burzliwe i niemoralne życie. Przełożony wspólnoty bł. Adolf z Essen, człowiek mądry i pobożny przyciągał wielu wędrowców do opactwa kartuzów w Trewirze. Dominik zostaje przyjęty do wspólnoty mnichów, jednak dawne życie daje o sobie znać. Bł. Adolf z Essen, jako wytrawny mistrz życia duchowego dostrzega niepokój u młodzieńca, dlatego zaleca mu, jako ćwiczenie duchowne, odmówienie 50 Zdrowaś Mario. Dominik podejmuje modlitwę, która jednak wydaje mu się zbyt monotonna i nudna. Prosi mistrza, aby pozwolił mu po każdym Zdrowaś Mario wstawiać tzw. klauzule, czyli krótkie refleksje czerpane z Ewangelii. Taki sposób modlitwy kształtuje się w opactwie trewirskim w latach 1410-1439 i szybko się rozprzestrzenia. Pomysł łączenia Zdrowaś Mario z Ewangelicznymi wydarzeniami przyczynia się do odkrycia nowego źródła mocy. Doświadcza jej w pierwszym rzędzie sam Dominik, który z powodu hulaszczego życia i długów musi uciekać z Krakowa, a teraz staje się uczestnikiem przemiany duchowej. Bł. Adolf z Essen znając jego historię życia powierza mu funkcję ekonoma klasztoru, którą Dominik wzorowo sprawuje doprowadzając do jego rozkwitu. Z owej ewangelicznej mocy różańca korzystać będzie od tej pory niezliczona liczba ludzi. Idąc wytyczonym przez bł. Dominika z Prus i bł. Adolfa z Essen szlakiem dominikanin bł. Alan de la Roche (de Rupe) (1428-1475) opracowuje nową wersję modlitwy różańcowej dzieląc ją na trzy części: radosną (biała), bolesną (czerwona), chwalebną (złota), przyporządkowując każdej z nich pięć wydarzeń z życia Jezusa i Maryi (tajemnic). Czternaście przypomina te, które znamy dziś, piętnasta zaś poświęcona była rozważaniom Apokalipsy św. Jana. Bł. Alan był niezmordowanym propagatorem różańca. Zachęcał wszystkich ogłaszając 15 obietnic dla odmawiających różaniec, które w objawieniu otrzymał od Matki Bożej. Sto lat później w breve papieża Piusa V Consueverunt Romani Pontifices z 1568 roku została zatwierdzona dzisiejsza forma różańca z tajemnicą Ukoronowania NMP. W 2002 r. Jan Paweł II poszerzy różaniec o pięć nowych tajemnic, nazywając ich tajemnicami światła. Ewangelicznym szlakiem podążała niezliczona ilość mistrzów modlitwy różańcowej. Cenne ich odkrycia były skrupulatnie pokazywane całemu Kościołowi w licznych dokumentach papieskich, a papież Paweł VI w adhortacji Marialis cultus wydobył jakby esencję określając modlitwę różańcową „streszczeniem całej Ewangelii”, modlitwą ewangeliczną”, „modlitwą chrystologiczną”, „modlitwą kontemplacyjną” (zob. Marialis cultus nr 42-47).
Iza Rostworowska. Crux sancta sit mihi lux / Non draco sit mihi dux Vade retro satana / Numquam suade mihi vana Sunt mala quae libas / Ipse venena bibas