„Kościół nie jest bezpodstawnie wzbogacony”

Jest to polemika z tezą prof. Ewy Łętowskiej (byłego Rzecznika Praw Obywatelskich), że po orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego z 8 czerwca 2011 r. (K 3/09) gminy mogą dochodzić zwrotu od Kościoła przekazanych nieruchomości na zasadach bezpodstawnego wzbogacenia, gdyż jej zdaniem wskutek utraty mocy obowiązującej rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 grudnia 1990 r. w sprawie wyłączania nieruchomości zamiennych lub nakładania obowiązku zapłaty odszkodowania na rzecz kościelnych osób prawnych odpadła podstawa świadczenia.

W tekście swoim dowodzę, że rozumowanie to jest błędne, gdyż podstawą zwrotu nieruchomości na rzecz Kościoła były wprost przepisy ustawy oraz rozstrzygnięcia Komisji Majątkowej. Rozporządzenie Rady Ministrów nie było podstawą zwrotu lub przekazania mienia Kościołowi Katolickiemu, a jedynie ograniczało odpowiedzialność gmin w ten sposób, że z jednej strony nie dotyczył ich obowiązek zapłaty odszkodowania, a z drugiej strony, ograniczał obowiązek wydania nieruchomości zamiennej wyłącznie do gmin, które w wyniku komunalizacji otrzymały nieruchomość, zamiast której miałaby być wydawana nieruchomość zamienna. Zatem utrata mocy obowiązującej przez to rozporządzenie nie powoduje w żaden sposób utraty podstawy prawnej świadczenia, skoro tą była wprost ustawa o stosunku Państwa do Kościoła oraz wydawane na jej podstawie orzeczenia Komisji Majątkowej. Oznacza to, że utrata mocy obowiązującej delegacji zawartej w art. 63 ust. 9 ustawy o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w związku z brakiem wytycznych dla wydającego na jej podstawie rozporządzenie oraz uznanie w konsekwencji za nieobowiązujące wykonującego ją rozporządzenia, w związku z wcześniejszym zakończeniem działalności Komisji Majątkowej nie wywołuje żadnych praktycznych skutków prawnych. Wskazuję również, że do takich samych wniosków doszedł w swoim orzeczeniu także Trybunał Konstytucyjny.

Paweł Pelc

25.08.2011.

Tekst omawianego powyżej artykułu ukazał się w Rzeczpospolitej 25.08.2011, str. C8