Kolejny krok w kierunku likwidacji OFE – nowe pomysły Minister Fedak

Ostatnio wskazywałem na zagrożenia związane z polską reformą emerytalną i wygląda na to, że krok po kroku przybliżamy się do czarnego scenariusza. Tym razem kolejny ruch wykonała minister Fedak.

Minister Pracy i Polityki Społecznej ogłosiła pomysł na wypłatę emerytur z drugiego filara. Polega on na tym, by emerytury te były wypłacane przez ZUS, do którego stopniowo przez 10 lat przed osiągnięciem wieku emerytalnego transferowane byłyby oszczędności z OFE. Co to oznacza? Składki dotychczas zgromadzone w OFE na indywidualnym koncie ubezpieczonego stopniowo trafiałyby do ZUS, który przeznaczałby je na wypłatę bieżących emerytur, a wpłaty te byłyby ewidencjonowane na indywidualnym rachunku w FUS, tak jak składki emerytalne trafiające do FUS. W wyniku tej operacji filar kapitałowy zostałby przekształcony w filar repartycyjny.

W konsekwencji w okresie wypłaty emerytury te finansowane byłyby w ten sam sposób, co emerytury z I filaru. Oczywiście taki zabieg – przejęcie przez FUS aktywów OFE w okresie 10 lat przed osiągnięciem wieku emerytalnego wywołuje dokładnie taki sam skutek, jak obecnie przećwiczone przez rząd przesunięcie części składki z OFE do FUS – zmniejsza bieżące obciążenia związane z dofinansowaniem FUS, ale powoduje przyrost dodatkowych jego zobowiązań w przyszłości, których finansowania już nie zapewnia (mniejsza ilość pracujących, dłuższy okres budowania kapitału OFE w oparciu o niższą składkę). W efekcie jest odsuwanie problemów i niezbędnych reform na nasze dzieci. Mechanizmowi temu sprzyja irracjonalna klasyfikacja statystyczna dokonywana przez Eurostat, czyli nie uznawanie OFE za część systemu zabezpieczenia społecznego. W efekcie ruch proponowany przez Minister Fedak, podobnie jak obcięcie części składki przekazywanej do OFE, powoduje co prawda przyrost zobowiązań, ale niewidocznych dla statystyków unijnych i spadek zobowiązań i deficytu przez nich postrzeganego. Czyli im gorzej dla finansów publicznych (im wyższe niezbilansowane, pozabudżetowe zobowiązania emerytalne), tym statystycznie – sytuacja wygląda lepiej, bo mniejsza część zobowiązań emerytalnych ulega ujawnieniu.

Taka konstrukcja wypłaty świadczeń, oparta na finansowaniu repartycyjnym wypłaty rodzi istotne konsekwencje systemowe – element kapitałowy w fazie oszczędzania staje się zbędny… W efekcie naturalną konsekwencją przyjęcia propozycji Minister Fedak może być propozycja zamknięcia OFE dla nowych członków lub zaprzestania odprowadzania do nich składek. W rezultacie w sposób trochę bardziej „aksamitny” zrealizowany zostałby scenariusz węgierski…

Jak zatem powinien wyglądać scenariusz pozytywny:

1.      Wprowadzona zostaje aktywna polityka prorodzinna, którą proponuje Minister Mech…

2.      Przywrócona zostaje dotychczasowa wysokość składki trafiającej do OFE (7,3%).

3.      Polska wykorzystuje swoją prezydencję w UE do podnoszenia kwestii uznania OFE za część systemu zabezpieczenia społecznego (podstawowy priorytet prezydencji) i buduje stosowną koalicję wokół tej kwestii (rezygnując z problemów nie będących dla bytu Polski fundamentalnymi jak np. obniżenia kosztów transferu danych w roamingu).

4.      MPiPS podejmuje prace nad przygotowaniem ustawy o wypłacie dożywotnich emerytur kapitałowych przez zakłady ubezpieczeń na życie opartych o waloryzację inflacyjną świadczenia i emerytury małżeńskie.

5.      Rząd przestaje „pudrować” budżet przejadając środki na Funduszu Rezerwy Demograficznej.

6.      Definicja długu publicznego powinna, podobnie jak to czyni Eurostat, wyłączać zobowiązania w stosunku do sektora publicznego wyłączać z długu tego sektora(przy uwzględnieniu publicznego charakteru aktywów OFE)  branego pod uwagę dla celów progów ostrożnościowych.

7.      Rząd podejmuje prawdziwą naprawę finansów publicznych uwzględniając społeczną efektywność ponoszonych nakładów i priorytety polityki prorodzinnej oraz związanej z tworzeniem w Polsce nowych miejsc pracy, by zapobiegać emigracji zarobkowej.

8.      Rząd podejmuje działania mające na celu likwidację przywilejów emerytalnych lub zastąpienie ich świadczeniami finansowanymi przez pracodawców w formie pracowniczych funduszy emerytalnych.

9.      KNF i MF przestają blokować tworzenie PPE w administracji, by ułatwić rozwój dodatkowych oszczędności emerytalnych poza sferą przedsiębiorstw prywatnych.

Paweł Pelc

Radca Prawny, Kancelaria Radcy Prawnego Pawła Pelca

Wiceprezes Stowarzyszenia Rynku Kapitałowego UNFE

26 maja 2011