Free Spirit był świeckim ruchem religijnym, który rozkwitł w północnej Europie w XIII i XIV wieku (Kolonia, Niderlandy, Francja). Został uznany za herezję przez papieża Klemensa V  podczas soboru w Vienne  (1311 – 1312 ) – wówczas zniesiono też zakon Ubogich Rycerzy Chrystusa i Świątyni Salomona, czyli  templariuszy.  Wyznawcy Free Spirit  są znani jako Bracia i Siostry Wolnego Ducha.

Najlepsze – moim zdaniem – opracowanie na ten temat jest tutaj. Oto syntetyczne przedstawienie herezji:

Zasady te potępił sobór w Vienne w następujących dekretach:

[28. Błędy begardów i beginek]

[28, 1]Z utęsknieniem oczekujemy pomyślnego rozwoju wiary katolickiej w naszych czasach oraz wykorzenienia przewrotności heretyckiej w krajach ludzi wierzących. Dlatego z wielką przykrością słuchaliśmy, że pewna ohydna sekta niegodziwych mężczyzn, którzy w języku potocznym nazywani są begardami oraz niewiernych niewiast, zwanych beginkami, za sprawą siewcy wszelkich złych dzieł wyrosła szkodliwie w królestwie Niemiec. Utrzymują oni i wyznają bluźnierczą i przewrotną doktrynę zawierającą następujące błędy:

[28, 2a]Po pierwsze, człowiek w obecnym życiu może osiągnąć taki i tak wielki stopień doskonałości, że staje się bezgrzeszny i nie może już dalej postępować w łasce. Albowiem, jak mówią, jeżeli ktoś mógłby cały czas postępować do przodu, to mógłby znaleźć się człowiek doskonalszy od Chrystusa. Po drugie, po osiągnięciu takiego stopnia doskonałości nie potrzeba pościć ani się modlić, ponieważ zmysły są tak doskonale poddane duchowi i rozumowi, że człowiek może dowolnie pozwalać ciału na wszystko, cokolwiek mu się podoba. Po trzecie, znajdujący się na takim stopniu doskonałości i wolności ducha nie podlegają posłuszeństwu władzy ludzkiej, ani nie obowiązują ich żadne przepisy Kościoła, ponieważ, jak twierdzą: „gdzie jest duch Pana, tam jest wolność”. Po czwarte, człowiek może osiągnąć w obecnym życiu na każdym stopniu doskonałości najwyższą szczęśliwość, jaką otrzyma w życiu szczęśliwym. Po piąte, każda natura intelektualna z natury sama w sobie jest szczęśliwa i dusza nie potrzebuje światła chwały, która wznosi ją do widzenia Boga i szczęśliwego cieszenia się Nim. Po szóste, cechą człowieka niedoskonałego jest ćwiczyć siebie w postępowaniu według cnót, dusza doskonała tego nie potrzebuje i odsuwa od siebie cnoty. Po siódme, pocałować kobietę, kiedy nie skłania do tego natura, jest grzechem śmiertelnym, ale akt cielesny, gdy skłania do niego natura, nie jest grzechem, szczególnie gdy popełniany jest pod wpływem pokusy. Po ósme, na podniesienie ciała Chrystusa nie muszą wstawać ani okazywać Mu szacunku; gdyż twierdzą, że byłoby dla nich oznaką niedoskonałości, jeśli od czystości i wysokości swej kontemplacji schodziliby tak nisko, aby rozmyślać o posłudze czy sakramencie Eucharystii lub cierpieniu człowieczeństwa Chrystusa.

[28,2b] Przybierając fałszywe pozory świętości mówią, czynią i dopuszczają się innych jeszcze rzeczy obrażających oczy majestatu Bożego i kryjących w sobie wielkie niebezpieczeństwo dla dusz.

[28, 3]Wypełniając powinność powierzonego nam urzędu, uważamy za konieczne usunąć z kościoła katolickiego tę przeklętą sektę i wytępić budzące zgrozę powyższe jej błędy, aby już nie szerzyły się i nie powodowały szkodliwego zepsucia w sercach wiernych. Za zgodą świętego soboru potępiamy i całkowicie odrzucamy tę sektę wraz z jej błędami, zabraniając szczególnie surowo, aby ktoś w przyszłości mógł j ą podtrzymywać, akceptować lub bronić. Rozporządzamy, że postępujących inaczej należy ukarać karą kanoniczną.

[28, 4]Biskupi diecezjalni i inkwizytorzy heretyckiej przewrotności w regionach, gdzie przebywają begardzi i beginki, niech gorliwie wypełnią swój urząd w odniesieniu do nich, badając ich sposób życia, obyczaje oraz rozumienie artykułów wiary i sakramentów Kościoła. Niech w należytej formie wymierzą kary tym, którzy okażą się winni, chyba że dobrowolnie wyrzekając się wspomnianych błędów odbędą pokutę i odpowiednio zadośćuczynią.

[16, 1] Pewne niewiasty, powszechnie nazywane beginkami, które nikomu nie przyrzekają posłuszeństwa i nie wyrzekają się własności, w żadnym przypadku nie mogą być uważane za zakonnice, chociaż noszą tak zwany habit beginek; przystają do pewnych osób zakonnych, którym są szczególnie oddane. Doniesiono nam w wiarygodnym sprawozdaniu, że niektóre z nich, jakby ogarnięte szaleństwem, rozprawiają i głoszą o najwyższej Trójcy i o Bożej istocie oraz rozpowszechniają twierdzenia sprzeczne z wiarą katolicką na temat artykułów wiary i sakramentów kościelnych. Oszukują one w tych sprawach umysły proste i naiwne i wielu prowadzą do różnych błędów, a stwarzając pozory świętości czynią i powodują inne jeszcze rzeczy, z których rodzi się niebezpieczeństwo dla dusz. Usłyszawszy z wielu źródeł opinie na temat ich błędnych poglądów, uważamy je za podejrzane i za aprobatą świętego soboru uznaliśmy za rzecz właściwą zabronić na zawsze ich stanu i zasad życia oraz usunąć go zupełnie z Kościoła Bożego. Nakazujemy wyraźnie tym i innym jeszcze niewiastom, pod karą ekskomuniki, w którą popadają przez sam fakt w przypadku nieposłuszeństwa, w żaden sposób nie prowadzić dłużej tego rodzaju życia, w sytuacji, gdy został przez nie przyjęty dawniej, ani w żadnej formie nie przyjmować go od nowa.

[16, 2] Co do wspomnianych osób zakonnych, o których mówi się, że popierały te niewiasty w ich sposobie życia beginek i nakłaniały do przyjmowania go, zabraniamy surowo, pod karą podobnej ekskomuniki, w którą – niech wiedzą – popadają przez sam fakt nieposłuszeństwa, aby w jakikolwiek sposób przyjmowały niewiasty do takiego rodzaju życia, zarówno, jeśli już go podjęły, jak i wtedy, gdy zamierzają podjąć go od nowa; zabraniamy udzielania pomocy, rady czy poparcia tym, które chciałyby prowadzić ten sposób życia lub już go przyjęły, ogłaszając za pozbawione mocy wszelkie przywileje, stojące w sprzeczności z tym, co powiedziano wyżej.

[16, 3] Nie zamierzamy jednakże obecnym dekretem zabraniać pobożnym niewiastom, bez względu na to, czy złożyły ślub wstrzemięźliwości, czy nie, prowadzić przykładne życie w swych domach. Jeśli chciałyby czynić pokuty i służyć Bogu w duchu cnoty i pokory, zezwala się im na to, według natchnienia danego im przez Pana.

Cytowany już wyżej teolog MATTHIAS BENAD podsumował to następująco:

Jak pisze Matthias Benad, negacja ugruntowanych religijnie norm odbywała się w długim procesie reedukacji. Członkowie ruchu byli podzieleni na krąg zewnętrzny i wewnętrzny. Udział w kręgu zewnętrznym („status początkującego”) mógł trwać nawet i 20 lat. Dopiero potem wolny duch stawał się „doskonały”. „Początkujący” decydował się żyć w dobrowolnym ubóstwie.

Wyznawca wolnego ducha zdobywał stopniowo umiejętność zaspokajania bez wyrzutów sumienia swych potrzeb cielesnych, uchodził wówczas za w pełni zjednoczonego z Bogiem, również pod względem fizycznym (corporaliter).

Historia powtarza się bez końca. Heretycy kwestionują tradycję Kościoła, a często i samą jego instytucję, podważają sens Sakramentów Świętych, wprowadzają własną koncepcję grzechu, etc. Pozyskiwanie wyznawców odbywa się nierzadko metodą ostrego prania mózgów.

Nihil novi sub sole.