JANUSZ KURTYKA – WSPOMNIENIE WIELKIEGO POLAKA CZ. I

13 sierpnia 2014 roku obchodziliśmy 54 rocznicę urodzin wielkiego Polaka, polskiego historyka profesora dra hab. Janusza Kurtyki prezesa Instytutu Pamięci Narodowej, Kustosza Pamięci Narodowej.

JANUSZ KURTYKA – WSPOMNIENIE CZ.I

 

13 sierpnia 2014 roku obchodziliśmy 54 rocznicę urodzin wielkiego Polaka, polskiego historyka profesora dra hab. Janusza Kurtyki prezesa Instytutu Pamięci Narodowej, Kustosza Pamięci Narodowej.

 

Nagroda „Kustosz Pamięci Narodowej” została ustanowiona w lipcu 2002 roku przez Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej prof. Leona Kieresa. Jest ona przyznawana za szczególnie aktywny udział w upamiętnianiu historii Narodu Polskiego w latach 1939–1989, a także za działalność publiczną zbieżną z ustawowymi celami Instytutu Pamięci Narodowej. Kandydatów do Nagrody mogą wysuwać instytucje, organizacje społeczne i naukowe oraz osoby fizyczne. Ma charakter honorowy, a jej laureaci otrzymują tytuł Kustosza Pamięci Narodowej.

 

Nagroda ma przywrócić szacunek dla narodowej przeszłości, chronić wartości, dzięki którym Polska przetrwała przez lata zniewolenia.

 

Janusz Marek Kurtyka (ur. 13 sierpnia 1960 r. w Krakowie, zm. 10 kwietnia 2010 r.(w Smoleńsku) – polski historyk, doktor habilitowany nauk humanistycznych, w latach 2005 – 2010 prezes Instytutu Pamięci Narodowej.

 

Absolwent III LO im. Jana Kochanowskiego w Krakowie z 1979 roku. W sierpniu 1983 roku ukończył studia historyczne o specjalności nauczycielskiej na Wydziale Historyczno-Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, uzyskując magisterium na podstawie pracy zatytułowanej „Morawicka linia Toporczyków w XIII do XV w. Studium historyczno-genealogiczne”.

 

Podczas studiów działał w Kole Naukowym Historyków Studentów UJ (dwie kadencje od 1980 r. do 1982 r. był wiceprezesem jego zarządu), był inicjatorem, współzałożycielem i redaktorem naczelnym „Studenckich Zeszytów Historycznych”, wydawanych przez KNHS UJ, od 1982 do 1983 kierował działem wydawnictw KNHS UJ.

 

Jesienią 1980 r. znalazł się wśród założycieli NZS na WF- H UJ, brał udział w organizowanych przez zrzeszenie protestach. Od 1983 prowadził studia doktoranckie w Instytucie Historii PAN w Warszawie (od września 1987 roku przerwane na rok z uwagi na konieczność odbycia zasadniczej służby wojskowej).

 

W 1989 r. opublikował w podziemnym obiegu pierwszą wydaną w Polsce biografię Leopolda Okulickiego. Poza badaniami doktoranckimi współtworzył Słownik historyczno-geograficznego województwa krakowskiego w średniowieczu oraz redagował hasła do Polskiego Słownika Biograficznego, pracował także w redakcji historycznej Wielkiej Encyklopedii PWN.

 

W 1995 r. obronił doktorat w Polskie Akademii Nauk (temat dysertacji: „Tęczyńscy. Studium z dziejów polskiej elity możnowładczej w średniowieczu”; jej promotorem był Antoni Gąsiorowski, recenzentami Feliks Kiryk i Błażej Śliwiński; praca została wydana w 1997 r.).

 

Od 1 lipca 1995 r. pracował na stanowisku adiunkta. W 2000 r. uzyskał stopień doktora habilitowanego nauk humanistycznych w zakresie historii średniowiecznej na Wydziale Historii UJ (rozprawa na temat „Latyfundium tęczyńskie. Dobra i właściciele” (XIV–XVII wiek); wydana w 1999; jej recenzentami byli Stanisław Szczur, Antoni Gąsiorowski i Feliks Kiryk).

 

Specjalizował się w genealogii, historii nowożytnej, historii średniowiecza oraz naukach pomocniczych historii. Uczestniczył w mediewistycznych międzynarodowych konferencjach naukowych, od 1996 r. był współpracownikiem Department of Medieval Studies of Central European University Budapest, w latach 1999–2002 i 2003–2006 był członkiem Rady Naukowej Instytutu Historii PAN. Był autorem ponad 140 publikacji naukowych.

 

Od 1994 r. do 2009 r. był redaktorem naczelnym „Zeszytów Historycznych WiN”. W 2003 kombatanci Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” wybrali go na prezesa Stowarzyszenia Społeczno-Kombatanckiego Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość.

 

Wykładał na Chrześcijańskim Uniwersytecie Robotniczym. W latach 1997 – 2001 pracował jako nauczyciel historii w V Prywatnym Liceum przy ul. Smoleńsk w Krakowie.

 

Od lutego 2002 r. był profesorem w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Przemyślu (od 2006 Państwowej Wyższej Szkole Wschodnioeuropejskiej; pracował tam jako kierownik Zakładu Historii Starożytnej i Średniowiecznej, od 2004 r. do 2005 r. był dyrektorem Instytutu Historii i Archiwistyki PWSZ, w latach 2002 – 2010 członek Senatu PWSZ/PWSW (Państwowa Wyższa Szkoła Wschodnioeuropejska w Przemyślu).

 

W latach 2009 – 2010 prowadził wykłady z zakresu historii ustroju Polski w krakowskiej Wyższej Szkole Filozoficzno-Pedagogicznej Ignatianum.

 

W latach 1989–2000 pełnił funkcję przewodniczącego koła NSZZ „Solidarność” krakowskich placówek Instytutu Historii PAN. W 1990 wstąpił do Partii Republikańskiej, a w 1991 przystąpił z nią do Koalicji Republikańskiej. W 1992 został członkiem Partii Chrześcijańskich Demokratów.

 

W wyborach w 1993 kandydował do Sejmu z 21. miejsca na liście wyborczej KKW „Ojczyzna” w okręgu obejmującym województwo krakowskie, otrzymując 235 głosów. Pod koniec lat 90. działał w Stronnictwie Konserwatywno-Ludowym. Od 2008 był członkiem Stowarzyszenia „NZS 1980”.

 

Po utworzeniu Instytutu Pamięci Narodowej został pierwszym dyrektorem oddziału IPN w Krakowie. 21 kwietnia 2005 Kolegium IPN rekomendowało jego kandydaturę Sejmowi na stanowisko prezesa tej instytucji.

 

9 grudnia tego samego roku jego kandydatura została zaakceptowana przez Sejm (większością 332 głosów), a 22 grudnia zatwierdzona przez Senat. Pięcioletnią kadencję rozpoczął po złożeniu przed Sejmem ślubowania w dniu 29 grudnia 2005 r.

 

Należał do Polskiego Towarzystwa Historycznego, Polskiego Towarzystwa Heraldycznego oraz Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Przemyślu.

 

Poległ 10 kwietnia 2010 r. w wyniku zamachu na polski samolot rządowy Tu-154M w Smoleńsku.

 

Według niezależnych ekspertów był to perfekcyjnie przeprowadzony zamach. Na pokładzie samolotu w czasie lotu nastąpiły wybuchy.

 

Niezależny dziennikarz „Rzeczypospolitej” Cezary Gmyz potwierdził obecność na elementach samolotu materiału wybuchowego (trotyl).

Tekst ów nie spodobał się współudziałowcom zamachu i decyzją wydawcy „RP” Grzegorza Marka Hajdarowicza red. Cezary Gmyz został przez wydawcę wyrzucony z pracy.

 

15 kwietnia 2010 r. w Przemyślu odbył się marsz pamięci ku czci Janusza Kurtyki. Uroczystości pogrzebowe odbyły się 23 kwietnia 2010 r. w Krakowie.

 

Msza św. żałobna odprawiona została w kościele Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Krakowie, następnie Janusz Kurtyka został pochowany w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Rakowickim.

 

Kardynał Stanisław Dziwisz zobowiązał się do pochówku prochów prof. Janusza Kurtyki w krypcie św. Piotra Skargi w kościele Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Krakowie, następnie na skutek nacisków Bronisława Komorowskiego i innych współodpowiedzialnych za zamach, haniebnie wycofał się z przyrzeczenia.

 

20 marca 2012 na polecenie prokuratora prokuratury wojskowej prowadzącego śledztwo w sprawie katastrofy w Smoleńsku przeprowadzono ekshumację jego ciała.

 

26 marca 2012 na Cmentarzu Rakowickim odbył się ponowny pogrzeb Janusza Kurtyki.

 

Syn Stanisława i Stanisławy, brat Andrzeja. Wychowywał się w Nowej Hucie. Był żonaty z lekarką Zuzanną Kurtyką. Miał dwóch synów.

 

W 2007 r. został odznaczony ukraińskim Orderem „Za Zasługi” trzeciego stopnia. 3 kwietnia 2009 r. został odznaczony przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.

 

16 kwietnia 2010 r. pośmiertnie odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski przez marszałka Sejmu Bronisława Komorowskiego wykonującego obowiązki prezydenta RP na wniosek Kapituły Orderu Odrodzenia Polski, za wybitne zasługi w służbie państwu i społeczeństwu.

 

Tablica upamiętniająca Janusza Kurtykę znajduje się na siedzibie IPN.

 

Za rozprawę doktorską został wyróżniony Nagrodą im. Adama Heymowskiego przyznawaną przez Polskie Towarzystwo Heraldyczne (1996 r.) i II nagrodą w Konkursie im. Klemensa Szaniawskiego przyznawaną przez Towarzystwo Popierania i Krzewienia Nauk w Warszawie (1998 r.).

 

Ponadto otrzymał Nagrodę im. Joachima Lelewela (2000 r.) oraz Nagrodę im. Jerzego Łojka (2001 r.).

 

W 2007 tygodnik „Gazeta Polska” przyznał mu tytuł „Człowieka Roku 2006”. 9 czerwca 2010 pośmiertnie uhonorowano go nagrodą Kustosza Pamięci Narodowej.