DUCH: 8.DUCH ŚWIĘTY ŚWIATŁEM DUSZY

Rekolekcje Jana Pawła II na temat Ducha Świętego

DUCH ŚWIĘTY ŚWIATŁEM DUSZY

człowiek duchowy (pneumaticós)

Człowiek zmysłowy (psichicós)

8.1. Życie duchowe potrzebuje światła i przewodnika. Dlatego Jezus ustanawiając Kościół i posyłając Apostołów do świata, powierzył im zadanie nauczania wszystkich narodów, jak czytamy w Ewangelii św. Mateusza (por. 28,19-20), a także głoszenia Ewangelii całemu stworzeniu, jak mówi tekst Ewangelii św. Marka (por. 16,15). Także dla św. Pawła apostolat oznacza wydobycie na światło (por. Ef 3,9).
Dzieło ewangelizacji i nauczania jest w Kościele częścią misji Apostołów i ich następców, ale prowadzą je także — z różnego tytułu — wszyscy członkowie Kościoła, kontynuując dzieło Chrystusa, jedynego Nauczyciela (por. Mt 23,8), który przyniósł ludzkości pełnię objawienia Bożego. Potrzebny jest także nauczyciel wewnętrzny, dzięki któremu nauczanie Jezusa może przeniknąć do duszy i serca człowieka. Tym nauczycielem jest Duch Święty. Sam Jezus nazywa Go Duchem Prawdy i obiecuje, że zostanie On zesłany, by prowadzić ludzkość do całej prawdy (por. J 14,17; 16,13). Jezus powiedziało sobie: « Ja jestem (…) prawdą » (J 14,6), a Duch Święty tę prawdę Chrystusa objawia i rozpowszechnia: « nie będzie mówił od siebie, ale powie wszystko, cokolwiek usłyszy, (…) z mojego weźmie i wam objawi » (J 16,13-14). Duch jest światłem duszy, Lumen cordtum – takim imieniem wzywamy Go w Sekwencji na uroczystość Zesłania Ducha Świętego.

8.2. Duch Święty był światłem i wewnętrznym nauczycielem Apostołów, którzy musieli do głębi poznać Chrystusa, by spełnić zadanie głosicieli Jego Ewangelii. Był nim i jest do tej pory dla Kościoła, a w Kościele dla wiernych wszystkich pokoleń, szczególnie dla teologów i mistrzów życia duchowego, dla katechistów i przełożonych wspólnot chrześcijańskich. Był nim i jest także dla tych wszystkich, którzy w obrębie widzialnych granic Kościoła i poza nimi szczerze pragną iść drogami Boga, a nie ma przy nich nikogo, kto mógłby im dopomóc w zrozumieniu tajników duszy i odkryciu prawdy objawionej. Niech Bóg udzieli wszystkim naszym braciom — milionom, a nawet miliardom ludzi — łaski skupienia i posłuszeństwa Duchowi Świętemu w chwilach, które mają w ich życiu decydujące znaczenie.
My, chrześcijanie, cieszymy się naszą niezłomną wiarą w wewnętrzne nauczanie Ducha Świętego, wiarą opartą na słowach Chrystusa o innym Pocieszycielu, którego « Ojciec pośle w moim imieniu. On was wszystkiego nauczy i przypomni wam wszystko, co Ja wam powiedziałem* (J 14,26). « On, Duch Prawdy, doprowadzi was do całej prawdy » (J 16,13).

8.3. Z cytowanego tu tekstu wynika, że Jezus nie powierza swoich słów jedynie pamięci słuchaczy. Duch Święty przyjdzie jej z pomocą i będzie stale ożywiał w Apostołach wspomnienie wydarzeń i sens ewangelicznych tajemnic.
I rzeczywiście, Duch Święty prowadził Apostołów w dziele przekazywania słów i życia Jezusa, inspirując zarówno ich przepowiadanie ustne i pisma, jak i proces spisywania Ewangelii, o czym mówiliśmy w katechezie na temat Ducha Świętego i objawienia.
Duch Święty pomaga z kolei czytelnikom Pisma w zrozumieniu Boskiego sensu zawartego w tekście, którego sam jest inspiratorem i głównym autorem. Tylko On jest w stanie odsłonić « głębokości Boga samego » (l Kor 2,10), zawarte w świętym tekście. On bowiem został wysłany, by prowadzić uczniów drogą nauczania ich Mistrza (por. J 16,13).

8.4. O wewnętrznym nauczaniu Ducha Świętego mówią sami Apostołowie, którzy jako pierwsi przekazywali słowo Chrystusa.
Św. Jan pisze: « Wy natomiast macie namaszczenie od Świętego (Chrystusa) i wszyscy jesteście napełnieni wiedzą. Ja wam nie pisałem, jakobyście nie znali prawdy, lecz że ją znacie i że żadna fałszywa nauka z prawdy nie pochodzi » (l J 2,20-21). Według Ojców Kościoła i większości współczesnych egzegetów, to namaszczenie (chrysma) oznacza Ducha Świętego. Św. Jan mówi wręcz, że ci, którzy żyją wedle Ducha, nie potrzebują innych nauczycieli: « Co do was — pisze — to namaszczenie, które otrzymaliście od Niego, trwa w was i nie potrzebujecie pouczenia od nikogo, ponieważ Jego namaszczenie poucza was o wszystkim. Ono jest prawdziwe i nie jest kłamstwem. Toteż trwajcie w nim tak, jak was nauczył » (l J 2,27).
Także Paweł apostoł mówi o rozumieniu według Ducha, które nie jest owocem ludzkiej mądrości, lecz Boskiego oświecenia: « Człowiek zmysłowy (psichicós) bowiem nie pojmuje tego, co jest z Bożego Ducha. Głupstwem mu się to wydaje i nie może tego poznać, bo tylko duchem można to rozsądzić. Człowiek zaś duchowy (pneumaticós) rozsądza wszystko, lecz sam przez nikogo nie jest sądzony » (l Kor 2,14-15).
Tak więc chrześcijanie, otrzymawszy Ducha Świętego, namaszczenie Chrystusa, posiadają w swoim wnętrzu źródło poznania prawdy, a Duch Święty jest najwyższym Nauczycielem, który ich oświeca i prowadzi.

8.5. Gdy są posłuszni i wierni Jego Boskiej nauce, Duch Święty chroni ich od błędu i pozwala zwyciężać w nieustannej walce między duchem prawdy i duchem fałszu (por. l J 4,6). Duch fałszu, który nie uznaje Chrystusa (por. l J 4,3), pochodzi od « fałszywych proroków », zawsze obecnych w świecie, także pośród chrześcijańskiego ludu, i działających czasem jawnie, wręcz z rozgłosem, to znów w sposób podstępny i zdradliwy. Podobnie jak szatan, podają się czasem za « aniołów światłości* (por. 2 Kor 11,14) i zdają się posiadać charyzmaty proroków i zwiastunów apokalipsy. Tak działo się już w czasach apostolskich. Dlatego św. Jan ostrzega: « nie dowierzajcie każdemu duchowi, ale badajcie duchy, czy są z Boga, gdyż wielu fałszywych proroków pojawiło się na świecie » (l J 4,1), Duch Święty, jak przypomina Sobór Watykański II (por. Lumen gentium 12), chroni chrześcijanina przed błędem pomagając mu rozpoznać, co jest prawdą, a co fałszem. Chrześcijanin powinien zawsze oceniać na podstawie zdrowych kryteriów to, co słyszy lub czyta na temat religii, Pisma Świętego, zjawisk nadprzyrodzonych i tym podobnych. Do takich kryteriów należy wierność Ewangelii, jako że Duch Święty nie może nie « brać z Chrystusa »; zgodność z nauką Kościoła, który Chrystus ustanowił i posłał, by głosił Jego prawdę; prawość widoczna w życiu człowieka, który swoją naukę wykłada ustnie lub w pismach; owoce świętości, jakie przynosi jego nauka lub propozycja.

8.6. Duch Święty uczy chrześcijanina prawdy jako zasady życia. Wskazuje konkretne zastosowanie słów Jezusa w życiu każdego człowieka. Pozwala odkryć aktualność i wartość Ewangelii w każdej ludzkiej sytuacji. Pomaga właściwie rozumieć prawdę w każdej okoliczności, aby nie była abstrakcyjna i spekulatywna, ale wyzwalała chrześcijanina od groźby dwulicowości i hipokryzji.
Dlatego Duch Święty oświeca każdego człowieka, kieruje jego postępowaniem i wskazuje właściwą drogę, odsłaniając przed nim choćby niewielką część planu Ojca względem jego życia. To światło jest wielką łaską, gdyż niesie z sobą zdolność « duchowego zrozumienia » woli Bożej, o którą św. Paweł prosił dla Kolosan: « nie przestajemy za was się modlić i prosić [Boga], abyście doszli do pełnego poznania Jego woli, w całej mądrości i duchowym zrozumieniu, abyście już postępowali w sposób godny Pana, w pełni Mu się podobając, wydając owoce wszelkich dobrych czynów » (Koi 1,9-10). Wszyscy potrzebujemy tej łaski światła, aby dobrze poznać wolę Bożą co do naszego życia i by w pełni przeżywać nasze osobiste powołanie.
Zawsze spotykamy się z problemami, które wydają się czasem nie do rozwiązania. Ale w trudnych sytuacjach Duch Święty udziela pomocy i światła. Może wskazać rozwiązanie pochodzące od Boga, jak uczynił w chwili Zwiastowania, gdy powstał problem pogodzenia macierzyństwa z pragnieniem zachowania dziewictwa. Ale Duch Święty pomaga nie tylko w sytuacjach tak tajemniczych i wyjątkowych, jak udział Maryi we Wcieleniu Słowa; można powiedzieć, że posiada On nieograniczoną możliwość działania, właściwą umysłowi Bożemu, który potrafi znaleźć rozwiązanie nawet najbardziej złożonych i nieprzeniknionych sytuacji ludzkiego życia.

8.7. Tego wszystkiego dokonuje w ludzkiej duszy Duch Święty poprzez swoje dary, dzięki którym człowiek zdobywa umiejętność właściwego rozeznania nie wedle kryteriów ludzkiej mądrości, która jest głupstwem wobec Boga, ale mądrości Bożej, która może się wydawać głupstwem w oczach ludzi (por. l Kor 1,18-25).
W rzeczywistości tylko « Duch przenika wszystko, nawet głębokości Boga samego » (l Kor 2,10). Jeżeli zaś duch świata sprzeciwia się Duchowi Bożemu, to Paweł przypomina chrześcijanom, że « myśmy nie otrzymali ducha świata, lecz Ducha, który jest z Boga, dla poznania darów Bożych » (l Kor 2,12). W odróżnieniu od człowieka zmysłowego człowiek duchowy (pneumaticós) jest szczerze otwarty na Ducha Świętego, posłuszny i wierny Jego natchnieniom (por. l Kor 2,14-16). Toteż kierując się Bożą mądrością posiada on zwykle zdolność słusznego osądu.

8.8. Świadectwem tego, że to Duch Święty kieruje rozeznaniem człowieka jest i zawsze pozostanie wierność prawdzie objawionej podawanej w nauczaniu Kościoła. Wewnętrzny Nauczyciel nie pobudza bowiem do sprzeciwu, nieposłuszeństwa czy choćby tylko nieuzasadnionego oporu względem pasterzy i nauczycieli, których on sam ustanowił w Kościele (por. Dz 20,28). Przełożeni Kościoła, jak mówi Sobór w Konstytucji Lumen gentium powinni troszczyć się o to, « by nie gasić Ducha, lecz doświadczać wszystkiego i zachowywać to, co dobre » (n.12). Taką postawę dyktuje mądrość kościelna i pasterska, która także pochodzi od Ducha Świętego.

24.4.1991