Czy wyrok sądowy stanowi informację publiczną?

Przyznam, że dla mnie odpowiedź na powyżej postawione pytanie jest oczywista.

Okazuje się jednak, że pośród nas ciągle tkwią jeszcze osoby, które zarówno sentencję jak i uzasadnienie wyroku oraz jego …. s y g n a t u r ę   uważają za objętą ochroną danych osobowych. Niejawną dla osób postronnych.

 

1. 

Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej w art. 4 nakłada na organy władzy publicznej a także na inne podmioty wykonujące zadania publiczne obowiązek udostępniania informacji publicznej.

W ustępie 1 w/w artykułu są one wymienione:

1) organy władzy publicznej,

2) organy samorządów gospodarczych i zawodowych,

3) podmioty reprezentujące zgodnie z odrębnymi przepisami Skarb Państwa,

4) podmioty reprezentujące państwowe osoby prawne albo osoby prawne samorządu terytorialnego oraz podmioty reprezentujące inne państwowe jednostki organizacyjne albo jednostki organizacyjne samorządu terytorialnego,

5) podmioty reprezentujące inne osoby lub jednostki organizacyjne, które wykonują zadania publiczne lub dysponują majątkiem publicznym, oraz osoby prawne, w których Skarb Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub samorządu gospodarczego albo zawodowego mają pozycję dominującą w rozumieniu przepisów o ochronie konkurencji i konsumentów.

Użyty przez ustawodawcę zwrot w szczególności oznacza, że powyższy katalog nie jest zamknięty.

2. 

Nas jednak interesują sądy.

Czy sąd to organ władzy publicznej?

Tak, przecież to wynika z art. 10 Konstytucji.

O twierdzącej odpowiedzi na to pytanie utwierdza nas również art. 173 Konstytucji:

Sądy i Trybunały są władzą odrębną i niezależną od innych władz.

3. 

Organami władzy publicznej są też niewątpliwie sądy i prokuratura. Ponieważ zgodnie z art. 22 § 1 ustawy z 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070) (odpowiednio art. 20 ustawy z 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych; Dz. U. Nr 153, poz. 1269) – prezes sądu kieruje sądem, reprezentuje go na zewnątrz i jednocześnie pełni czynności z zakresu administracji sądowej; jest on właściwym organem do załatwiania spraw objętych ustawą o dostępie do informacji publicznej. Od jego decyzji przysługuje prawo złożenia odwołania do prezesa sądu wyższej instancji. To samo dotyczy prokuratora kierującego urzędem prokuratury danego szczebla.

Z kolei wniosek o udostępnienie informacji publicznej kierowany do konkretnego sędziego należy traktować zawsze jako wniosek do prezesa sądu. Możliwe jest oczywiście scedowanie uprawnień prezesa sądu na wiceprezesa (§ 32 ust. 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 23 lutego 2007 r. – Regulamin urzędowania sądów powszechnych; Dz. U. Nr 38, poz. 249), ale będzie on działał w imieniu organu, którym jest prezes sądu (postanowienie NSA z 13 lutego 2003 r., II SAB/Wr 131/2002, niepubl., wyrok WSA w Warszawie z 25 maja 2004 r., II SAB/Wa 58/2004, LEX nr 158991).

(Irena Kamińska, Mirosława Rozbicka-Ostrowska, Komentarz do ustawy o dostępie do informacji publicznej)

Tak więc na pewno wiemy już, że sądy jako organy władzy publicznej są zobowiązane do udzielania informacji publicznej.

Uff, jak gorąco…

4.

 

Z kolei art. 6 cytowanej ustawy daje odpowiedź na pytanie, co stanowi informację publiczną.

W szczególności są to informacje o:

 

1) polityce wewnętrznej i zagranicznej, w tym o:

 

a) zamierzeniach działań władzy ustawodawczej oraz wykonawczej,

 

b) projektowaniu aktów normatywnych,

 

c) programach w zakresie realizacji zadań publicznych, sposobie ich realizacji, wykonywaniu i skutkach realizacji tych zadań,

 

2) podmiotach, o których mowa w art. 4 ust. 1, w tym o:

 

a) statusie prawnym lub formie prawnej,

 

b) organizacji,

 

c) przedmiocie działalności i kompetencjach,

 

d) organach i osobach sprawujących w nich funkcje i ich kompetencjach,

 

e) strukturze własnościowej podmiotów, o których mowa w art. 4 ust. 1 pkt 3-5,

 

f) majątku, którym dysponują,

 

3) zasadach funkcjonowania podmiotów, o których mowa w art. 4 ust. 1, w tym o:

 

a) trybie działania władz publicznych i ich jednostek organizacyjnych,

 

b) trybie działania państwowych osób prawnych i osób prawnych samorządu terytorialnego w zakresie wykonywania zadań publicznych i ich działalności w ramach gospodarki budżetowej i pozabudżetowej,

 

c) sposobach stanowienia aktów publicznoprawnych,

 

d) sposobach przyjmowania i załatwiania spraw,

 

e) stanie przyjmowanych spraw, kolejności ich załatwiania lub rozstrzygania,

 

f) prowadzonych rejestrach, ewidencjach i archiwach oraz o sposobach i zasadach udostępniania danych w nich zawartych,

 

g) naborze kandydatów do zatrudnienia na wolne stanowiska, w zakresie określonym w przepisach odrębnych,

 

h) konkursie na wyższe stanowisko w służbie cywilnej, w zakresie określonym w przepisach odrębnych,

 

4) danych publicznych, w tym:

 

a) treść i postać dokumentów urzędowych, w szczególności:

– treść aktów administracyjnych i innych rozstrzygnięć,

– dokumentacja przebiegu i efektów kontroli oraz wystąpienia, stanowiska, wnioski i opinie podmiotów ją przeprowadzających,

 

b) stanowiska w sprawach publicznych zajęte przez organy władzy publicznej i przez funkcjonariuszy publicznych w rozumieniu przepisów Kodeksu karnego,

 

c) treść innych wystąpień i ocen dokonywanych przez organy władzy publicznej,

 

d) informacja o stanie państwa, samorządów i ich jednostek organizacyjnych,

 

5) majątku publicznym, w tym o:

 

a) majątku Skarbu Państwa i państwowych osób prawnych,

 

b) innych prawach majątkowych przysługujących państwu i jego długach,

 

c) majątku jednostek samorządu terytorialnego oraz samorządów zawodowych i gospodarczych oraz majątku osób prawnych samorządu terytorialnego, a także kas chorych,

 

d) majątku podmiotów, o których mowa w art. 4 ust. 1 pkt 5, pochodzącym z zadysponowania majątkiem, o którym mowa w lit. a)-c), oraz pożytkach z tego majątku i jego obciążeniach,

 

e) dochodach i stratach spółek handlowych, w których podmioty, o których mowa w lit. a)-c), mają pozycję dominującą w rozumieniu przepisów Kodeksu spółek handlowych, oraz dysponowaniu tymi dochodami i sposobie pokrywania strat,

 

f) długu publicznym,

 

g) pomocy publicznej,

 

h) ciężarach publicznych.

5.

W prawie krajowym decyzje administracyjne i inne dokumenty zawarte w aktach administracyjnych stanowią informacje publiczne, które podlegają udostępnieniu w całości lub w części jedynie do granic kolizji z przepisami, które zawierają wyłączenie dostępności, albo nie podlegają udostępnieniu właśnie z tych powodów, przy czym wyraźne wskazówki ograniczające można znaleźć w treści art. 5 ust. 1 i 2 oraz art. 22 ust. 1 komentowanej ustawy. Dlatego organ orzekający o udostępnieniu takich dokumentów każdorazowo ustala granice kolizji i wydaje rozstrzygnięcia stosowne do tych ustaleń, przy czym ochrona prywatności i danych osobowych obejmuje zatarcie takich informacji zawartych w dokumentach, które bezpośrednio ich dotyczą. W takiej sytuacji organ powinien też rozważyć, czy taka operacja nie przekreśla istoty żądania i ewentualnie odmówić wnioskowi z tego powodu (zob. wyrok WSA w Gliwicach z 15 listopada 2004 r., IV SA/Gl 664/2004, niepubl.).

(op. cit.)

6.

Również akta podręczne (np. akta prokuratora) są zbiorem dokumentów wykorzystywanych przy wykonywaniu obowiązków służbowych przez przedstawicieli władzy publicznej. Taki ich charakter i rola przesądzają o zakwalifikowaniu ich do zbioru informacji publicznej (por. wyrok WSA w Krakowie z 5 listopada 2007 r., II SAB/Kr 55/2007, niepubl.).

(op. cit.)

7.

Również znajdująca się w aktach danej sprawy administracyjnej opinia prawna, sporządzona przez pracownika organu na użytek załatwienia konkretnej sprawy, jako dokument wewnętrzny, służący załatwieniu tej sprawy i realizacji zadań organu, ma walor informacji publicznej i podlega udostępnieniu w trybie i na zasadach określonych w ustawie o dostępie do informacji publicznej (wyrok WSA w Warszawie z 22 czerwca 2007 r., II SAB/Wa 175/2006, niepubl.)

8.

A wyroki sądowe?

Odpowiedź znajdziemy tu:

Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, że każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd. Przyjmuje się, że prawo do sądu jest podmiotowym prawem, tworzy podstawę roszczenia jednostki, co zwłaszcza przy bezpośred­nim stosowaniu Konstytucji (art. 8 ust. 2) może być samodzielną podstawą prawną. Zgodnie z tą koncepcją prawo do sądu jest odrębnym i niezależnym od innych powiązań normatywnych prawem przysługującym jednostce wobec państwa. Przysługuje na mocy postanowienia konstytucyjnego każdemu, niezależnie od istnienia i treści stosunku materialno prawnego i wynikających z niego uprawnień i obowiązków.

Wyżej przytoczone przepisy zawierają więc swego rodzaju proceduralną definicję rzetelnego procesu są­dowego, jak również są źródłem podmiotowego prawa do sądu. Jawność jest w takim ujęciu jednym z elementów konstytutywnych rzetelnego procesu sądowego, a zarazem częścią publicznego podmioto­wego prawa do sądu. Bez zapewnienia jawności nie może być mowy o pełnej realizacji tego prawa. W szczególności, każda sprawa powinna być, co do zasady, rozpatrzona przez sąd jawnie i w taki sam sposób sąd musi ogłosić kończący sprawę wyrok. Dotyczy to wszystkich spraw: karnych, sporów ze stosunków cywilnoprawnych oraz spraw administracyjnoprawnych.

 

http://www.for.org.pl/upload/File/raporty/RaportPublicznadostepnoscorzeczensadowychFINAL.pdf

 

Jawnie, a więc tak, że może być dostępne dla nieograniczonego kręgu osób.

9. 

Jak to wygląda w praktyce?

Oto wyrok  WSA w Szczecinie z dnia 16 grudnia 2009 roku.

Skład sądu:

Barbara Gebel  /przewodniczący – sprawozdawca/

Elżbieta Makowska

Mirosława Włodarczak-Siuda.

Po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 16 grudnia 2009 r. sprawy ze skargi Z. F. na bezczynność Prezesa Sądu[…] w przedmiocie udzielenia informacji publicznej:

I. zobowiązać Prezesa Sądu do rozpatrzenia wniosku Z. F. z dnia […] r. w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej w terminie 14 dni od otrzymania odpisu prawomocnego wyroku wraz z aktami sprawy,

II. zasądza od Prezesa Sądu na rzecz Z. F. kwotę […] złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

10.

Stan faktyczny sprawy:

Wnioskiem z dnia […], uzupełnionym następnie w dniu […], Z. F. zwrócił się do Sądu Apelacyjnego w […] o przesłanie mu w formie elektronicznej informacji publicznej – wyroku z dnia […], sygn. akt […].

W odpowiedzi udzielonej pismem z dnia […], Prezes Sądu Apelacyjnego w […] poinformował Z.F., iż kwestię doręczeń pism procesowych oraz orzeczeń regulują przepisy Kodeksu postępowania cywilnego, a w szczególności art. 140, 131, 135 i 142 Kpc, w świetle których to przepisów pisma procesowe i orzeczenia doręcza się w odpisach ( dokument wiernie odpowiadający treści oryginału orzeczenia albo jego kopia ), doręczeń dokonuje się przez pocztę, komornika, woźnych, a także przez sądową służbę doręczeniową w mieszkaniu, w miejscu pracy lub tam, gdzie adresata się zastanie, a odbierający pismo potwierdza jego odbiór i jego datę własnoręcznym podpisem. Tak więc w obecnym stanie prawnym nie jest możliwe doręczenie stronie odpisu ( kopii) wyroku w formie elektronicznej, gdyż takie doręczenie byłoby niezgodne z powołanymi przepisami, nic nie stoi jednak na przeszkodzie, aby pisemny wniosek o wydanie odpisu wyroku złożyć osobiście lub przez pocztę w Sądzie.

Pismem z dnia […] Z. F. ponownie zwrócił się, tym razem wprost do Prezesa Sądu Apelacyjnego w […], o przesłanie lub wydanie wyroku sądowego z dnia […] sygn. akt […] w formie elektronicznej, gdyż jego zdaniem, taka forma nie uchybia żadnemu z przepisów wymienionych w piśmie z dnia […], natomiast przepisy ustawy o dostępie do informacji publicznej dają obywatelowi prawo do uzyskania informacji dotyczącej działalności organów państwa w formie elektronicznej. (…)

11.

Z. F. wniósł skargę do sądu administracyjnego.

I wygrał.

12.

Warto może na zakończenie przytoczyć ważną tezę zawarta w uzasadnieniu wyroku:

Treść orzeczenia sądu stanowi, zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy, informację o sprawach publicznych, a zgodnie z art.6 ust.1 pkt 4 lit. a tej ustawy, będąc rodzajem dokumentów urzędowych, podlega udostępnieniu w trybie i na zasadach w niej określonych.

13.

Tak więc nie tylko, że każdy wyrok ogłaszany jest publicznie (nawet wyłączenie jawności nie obejmuje wyrokowania), to również każdy ma prawo zapoznać się z jego treścią bez względu na to, czy jest stroną postępowania, czy nie.

Ot, chciał zaspokoić swoją ciekawość.

14.

Treść wyroku, a więc rozstrzygnięcie, jest jawne dla każdego. Podobnie zresztą uzasadnienie. Jedyny warunek, jaki powinien być spełniony, to usunięcie wpisów pozwalających na identyfikację stron.

7.07 2012