Prolegomena sprawowania władzy

Niccolo Machiavelli[1][2] zapoczątkował badania dotyczące filozofii władzy a głównym obiektem jego fascynacji była metoda działania Cesare Borgii. Powiedział o nim tak: nie umiałbym nawet dać nowemu księciu lepszych wskazówek jak te, których dostarcza przykład czynów księcia Valentino.[3]

(ze szczególnym uwzględnieniem uwag Mikołaja Machiavellego)

1. Czy zgadzacie się na władzę, która doprowadza do nędzy a potem bezwzględnie ściga i niszczy obywateli?
2. Czy popieracie z władzę, która kłamie, manipuluje, nie dotrzymuje słowa i reprezentuje interesy wszystkich poza narodem, którym rządzi z ramienia nie wiadomo, kogo (a może właśnie wiadomo)?
3. Czy jesteście za władzą, której jedyną legitymacją są bardzo wątpliwe w rezultaty wyborcze?
4. Czy akceptujecie władzę, która jest syntezą: biurokratury, nowej klasy, setek tysięcy skorumpowanych i leniwych urzędasów?
5. Czy popierasz władzę, której niekompetencja przekroczyła wszelkie granice? Której zasadą dziania jest nepotyzm i dziesiątki tysięcy mniejszych i większych sitw?

Odpowiedz 5 razy tak i idź do baru na piwo albo pomyśl.

Może nasza władza jest nie tyle demoniczna i głupia, co makiawelistyczna i bezkarna? Może tylko głupią udaje a gruncie rzeczy doskonale wie, co robi?

Niccolo Machiavelli[1][2] zapoczątkował badania dotyczące filozofii władzy a głównym obiektem jego fascynacji była metoda działania Cesare Borgii. Powiedział o nim tak: nie umiałbym nawet dać nowemu księciu lepszych wskazówek jak te, których dostarcza przykład czynów księcia Valentino.[3]

Makiawelizm to doktryna, która głosi, że:

• Cel uświęca środki takie jak: podstęp i przebiegłość a oszustwo jest usprawiedliwione. Na marginesie te poglądy są bardzo zbliżone do tego, co mówi Sun Tsy w swoim traktacie na temat metod prowadzenia wojny.
• Skuteczna polityka posługuje się siłą, obłudą, terrorem, podstępem
• Polityk musi być przede wszystkim skuteczny
• Ludzka natura jest bardzo ułomna a ludzie z natury są źli, kłamliwi, zawistni niesprawiedliwi, mają krótką pamięć
• Ten, kto rządzi musi dbać o pozory i jeśli zajdzie konieczność łamać prawo.
• Czyn jest oceniamy pod względem etycznym (motywy człowieka, moralność) i politycznym, który nie ma się w żadnym razie do przestrzeni etyki.
• W polityce zło i dobro w sensie moralnym nie mają zastosowania, a liczy się jedynie skuteczność i nieskuteczność, sukces i porażka. Pragmatyka i dostosowanie do okoliczności.
• Zwycięzców nikt nie ocenia
• Sprawowanie władzy musi być twardo oparte na rzeczywistości i konieczności jest znajomość historii natury ludzkiej
• Ludzie są: „niewdzięczni, zmienni, kłamliwi, unikający niebezpieczeństw i chciwi zysku.”
• Działanie władcy ocenia się po pozorach a władca idealny powinien posiadać następujące cechy: miłosierdzie, dotrzymanie wiary, musi być ludzki, religijność, prawość a jak ich niestety nie posiada to, chociaż dobrze udawać
• „ Szczególnie ważne jest, aby wszyscy widzieli jego religijność, bo ludzie „osądzają go oczyma nie rękoma, bo widzieć dane jest każdemu — a dotykać niewielu. Każdy widzi, za jakiego uchodzisz, lecz bardzo mało wie, czym jesteś.”[4]
• Najważniejszą rzeczą dla władcy jest zachowanie pozorów, że postępuje w sposób etyczny nawet wtedy, kiedy łamie moralność.

Najważniejsza myśl Machiavellego[5] jest taka, że zawsze trzymanie się moralnego zachowania niechybnie prowadzi władcę do klęski i ceną sukcesu na tym świecie jest odstępowanie od zasad moralnych, kiedy jest to podyktowane przez pragmatykę i skuteczność, ponieważ polityka polega na walce o władzę i trudno z niej eliminować podstęp i o oszustwo. Niemniej Machiavelli nie stosuje podwójnej miary. Zło to zło a dobro to dobro. Po prostu ten, kto chce być dobrym chrześcijaninem nie może uprawiać skutecznej polityki i powinien z niej zrezygnować.

Filozof uważa, że polityka jest siłą demoniczna i pochłania ludzi a etyka ma w niej w niej ograniczone zastosowanie. Polityka jest na tyle moralna na ile pozwalają na to okoliczności. O ile władca może łamać moralność to jego poddani muszą twardo trzymać się zasad inaczej państwo nie utrzymałoby się długo.

Polityka polega na zdobywaniu władzy i za jej pomocą realizowaniu swoich celi. Jego pogląd na naturę ludzką nie był zbyt optymistyczny i mocno akcentował skłonność człowieka do złego i to, że ludzie muszą być przymuszani do etycznego postępowania.

Interes państwa jest ważniejszy. Polega na: suwerenności, niepodległości, integralności, bezpieczeństwie, narodowej tożsamości i możliwościach rozwoju. W wypadku Polski analizując praktykę działania władzy można mieć wątpliwości czy realizuje takie cele.

Najlepiej jak władca budzi sympatię a jeśli nie to lęk.

No to, jaka jest ta nasza władza?

[1] Ten przenikliwy myśliciel umarł w zapomnieniu i nędzy za przyczyną myśli, która głosił. iż:

„Wszyscy, którzy dochodzą do wielkiego bogactwa i wielkiej władzy, osiągają sukces dzięki gwałtowi i oszustwu. Kto rezygnuje z nich z braku rozsądku i głupoty, wlecze się za innymi w biedzie i niewoli. Wierni słudzy zawsze zostają sługami uczciwi zawsze trwają w niedostatku; tylko zdrajcy i desperaci rwą łańcuchy. Tylko rabusie i oszuści odbijają się od dna nędzy. Stąd nasuwa się uwaga, że słaby nigdy nie ma racji.”

[2] o. Jacek Salij

[3] za: o. Jacek Salij

[4] o. Jacek Salij, tamże

[5] Machiaveli nie zachęcał do stosowania środków nieetycznych – wskazywał tylko konsekwencje uprawiania polityki. Nigdy nie był utopistą i dobrze rozumiał czynnik siły, jaki jest konieczny do uprawiani polityki, który jest tak powszechnie lekceważony przez pięknoduchów.