Kto jest Polakiem?

My Polacy, jak każdy naród, mamy swój specyficzny charakter ukształtowany przez historię, geopolitykę, religię i środowisko naturalne.

My Polacy, jak każdy naród, mamy swój specyficzny charakter ukształtowany przez historię, geopolitykę, religię i środowisko naturalne. Uwidacznia się on w systemie naszych wartości, w naszych postawach, wyborach życiowych i w kulturze. Jest unikalny i niepowtarzalny.

Poniżej opisujemy to, co naszym zdaniem składa się na istotę polskości.

1. WOLNOŚĆ.

Dążenie do wolności, do suwerenności gospodarczej, politycznej, militarnej, terytorialnej i kulturowej wpisane jest w nasz „kod genetyczny”.

Nasz etos walki o niepodległość ma wielowiekową tradycję. Zawsze pragnęliśmy samodzielnego sprawowania władzy politycznej i ekonomicznej nad własnym krajem. Świadczą o tym wojny z najeźdźcami toczone od początku powstania państwa polskiego oraz kilkanaście powstań, jakie Polacy zorganizowali od końca XVIII wieku do początku XX wieku, czyli w okresie, kiedy Polski nie było na mapie Europy, bo jej terytorium zostało anektowane przez Austrię, Prusy i Rosję.

Irytują nas systemy autorytarne, opresyjne, nie liczące się z jednostkami.

Także w życiu prywatnym dążymy do niezależności, do samodzielnego decydowania o swoim życiu.

2. SUWERENNOŚĆ PAŃSTWOWA.

Polacy uważają, że wszystkie państwa są równe wobec prawa i każdemu z nich przysługują prawa wynikające z pełnej suwerenności.

Każde państwo ma obowiązek szanować podmiotowość innych państw. Integralność terytorialna i niepodległość polityczna są nietykalne.

Każdy kraj ma prawo swobodnie wybrać i rozwijać swój system polityczny, społeczny, gospodarczy i kulturalny. Nie może tego systemu narzucać siłą innym państwom.

3. DEMOKRACJA.

Jesteśmy demokratyczni „z natury”. – Na demokracji szlacheckiej opierał się system ustrojowy panujący w Królestwie Polskim w wiekach XV i XVI, a następnie w Rzeczpospolitej Obojga Narodów (państwie zespolonym z Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego). Gwarantował on masom szlacheckim prawo głosowania i decydowania o sprawach państwa. Był przykładem tolerancji i formalnej równości praw wewnątrz stanu szlacheckiego.

Z niechęcią odnosimy się do rządów autorytarnych i totalitarnych, w których władza utrzymywana jest przymusem wobec obywateli. – To polski związek zawodowy „Solidarność” zapoczątkował obalenie komunizmu w 1989 roku w Europie.

Polscy politycy przy zdobywaniu poparcia odwołują się do siły perswazji i argumentów, a nie do przemocy, zastraszania opozycji, czy fałszowania wyborów.

Uznajemy wolność przekonań, słowa, zgromadzeń i zrzeszania się oraz pluralizm. W Polsce kwitnie lokalna samorządność.

Nie znosimy przymusu. Nie akceptujemy cenzury.

4. PRYWATNA WŁASNOŚĆ. GOSPODARKA WOLNORYNKOWA.

Cenimy prywatną własność, nieskrępowaną przedsiębiorczość i gospodarkę wolnorynkową.

Ponad czterdzieści lat komunizmu, który narzucono Polsce w połowie XX wieku utwierdziło Polaków w przekonaniu, że własność kolektywna, tłamszenie prywatnej przedsiębiorczości i gospodarka nakazowo-rozdzielcza prowadzą do biedy, zacofania, osłabienia państwa oraz grożą utratą suwerenności gospodarczej.

5. TOŻSAMOŚĆ NARODOWA.

Mamy silną tożsamość narodową, ugruntowaną świadomość wspólnych dziejów i pochodzenia etnicznego.

Początków naszej tożsamości narodowej można doszukać się już na przełomie X i XI wieku. Dojrzewała w konfliktach z innymi grupami etnicznymi i w zbiorowym zmaganiu się z zewnętrznymi przeciwnościami losu. Wykuwała się przez stulecia wojen oraz poprzez pokojowe kontakty gospodarcze i kulturalne z narodami Zachodu i Wschodu. Na płaskiej Nizinie Środkowoeuropejskiej, poza pasmem Karpat na południu i Morzem Bałtyckim na północy, właściwie nie ma naturalnych przeszkód do najazdów. Polacy prowadzili podboje, ale i sami byli celem najazdów ze strony: Marchii Brandenburskiej, Czech, Zakonu Krzyżackiego, Szwecji, Austrii, Prus, Księstwa Moskiewskiego, Tatarów, Turków, Kozaków, Niemiec i Rosji Sowieckiej. W XIX i XX wieku byliśmy poddani presji systematycznej germanizacji i rusyfikacji. Pomimo tego zdołaliśmy utrzymać naszą tożsamość narodową.

Mamy zrozumienie dla tych społeczności, które chcą zachować swoją tożsamość i nie chcą się jej wyprzeć. Stąd bierze się nasza umiejętność łączenia obrzędowości chrześcijańskiej ze zwyczajami słowiańskimi, swoboda poruszania się po świecie z jednoczesnym przywiązaniem do naszej kultury i tradycji.

6. SPRAWIEDLIWOŚĆ.

Jesteśmy wewnętrznie przeciwni niesprawiedliwości. Stąd bierze się nasze poszanowanie dla godności innych ludzi i przekonanie o konieczności obrony słabszych.

Nie mamy podwójnego standardu etycznego i moralnego – jednego dla siebie, a drugiego dla nie-Polaków.

7. WARTOŚCI CHRZEŚCIJAŃSKIE, NA KTÓRYCH OPIERA SIĘ CYWILIZACJA ZACHODU. ŚWIECKOŚĆ PAŃSTWA I ROZDZIAŁ PAŃSTWA OD KOŚCIOŁA.

Zachodnia cywilizacja opiera się na systemie wartości, który ma swoje korzenie w chrześcijaństwie, czerpie z dziedzictwa starożytnej Grecji i Rzymu oraz kultur ludów romańskich, celtyckich, germańskich, słowiańskich i ugrofińskich.

Wartości chrześcijańskie to: poszanowanie dla życia ludzkiego, godności osoby, wolności myśli oraz głoszenia własnych poglądów i wyznawania religii, ochrona prawna jednostek i grup, idea współpracy na rzecz wspólnego dobra, idea pracy pojmowanej jako dobro osobiste i społeczne, idea władzy politycznej pojmowanej jako służba, podporządkowanej prawu i rozumowi, a ograniczonej przez prawa jednostki i narodów, szacunek dla wykształcenia, centralna rola rodziny opartej na małżeństwie. Są one w naszym kręgu kulturowym uniwersalne i podzielane zarówno przez osoby wierzące, jak i przez ateistów. Stanowią fundament świeckiego państwa.

8. DĄŻENIE DO POZNANIA OTACZAJĄCEJ NAS RZECZYWISTOŚCI.

Mamy w sobie dążenie do poznania istoty rzeczy. Jesteśmy ciekawi świata. Chcemy go zrozumieć. – Językiem polskim posługuje się około 44 milionów ludzi, ale to polska Wikipedia jest największa spośród wszystkich Wikipedii w językach słowiańskich i zajmuje czwarte miejsce na świecie, ustępując tylko wersji angielskiej, niemieckiej i francuskiej (źródło: List of Wikipedias, listopad 2010 roku).

9. DĄŻENIE DO POZNANIA PRAWDY.

Dążymy do poznania rzeczywistych przyczyn i skutków. Nie zadowalają nas półprawdy i pseudoprawdy.

Preferujemy mówienie prawdy prosto w oczy. Lubimy wymieniać poglądy otwarcie i szczerze. To odróżnia nas od narodów Azji, które tradycyjnie starają się unikać prawdomówności mogącej powodować konflikty w grupie.

10. POSZANOWANIE DLA PODMIOTOWOŚCI JEDNOSTKI.

Szanujemy podmiotowość jednostki. Wierzymy, że nie tylko grupy, ale także pojedyncze osoby mają siłę sprawczą, stąd należy liczyć się z ich opiniami i ostrożnie podchodzić do kolektywizmu.

11. RÓWNOŚĆ WOBEC PRAWA.

Wierzymy, że każdemu człowiekowi przysługują pewne prawa, których źródłem obowiązywania jest godność ludzka. Prawa te istnieją niezależnie od jakiejkolwiek władzy i nie mogą być przez nią dowolnie ograniczane.

Nie dzielimy ludzi według kast przynależność, do których miałyby determinować całe życie.

12. RÓWNOUPRAWNIENIE KOBIET.

We Francji czynne prawo wyborcze przyznano kobietom dopiero w 1944 roku, we Włoszech w 1946 roku, a w części kantonów Szwajcarii w 1971 roku (w całym kraju dopiero w 1990 roku). W Niemczech kobiety prowadzące dom i opiekujące się dziećmi dopiero od lat 70-tych XX wieku mogą bez formalnej zgody męża podjąć pracę.

W wielu krajach islamskich kobiety do dzisiaj nie mają czynnego prawa wyborczego. W niektórych krajach muzułmańskich kobiety nie mogą same wyjść z domu, ani wyjechać z kraju bez zgody męża lub spokrewnionego mężczyzny. Są krępowane dziesiątkami zakazów i nakazów. Ogranicza się im dostęp do edukacji i pracy. Podtrzymuje się tradycyjne przekonanie, że są stworzone tylko po to, aby służyć mężczyźnie. Różne są warunki rozwodu dla kobiet i dla mężczyzn. – Zdecydowanie łatwiej jest uzyskać rozwód mężczyźnie.

W Polsce czynne prawo wyborcze przyznano kobietom już w 1918 roku, a kobiety od zawsze cieszyły się szacunkiem i liczono się z ich zdaniem. W naszym kręgu kulturowym nie ma akceptacji dla dyskryminacji kobiet oraz dla opresyjnych nakazów i zakazów skierowanych tylko do nich. Kobiety mają takie same warunki dla rozwoju, edukacji i uczestniczenia w życiu politycznym. Same o sobie decydują. Akceptujemy pogląd, że nie można zbudować społeczeństwa obywatelskiego bez faktycznego (a nie tylko formalnego) równouprawnienia kobiet.

13. PLURALIZM. TOLERANCJA RELIGIJNA.

Z poszanowania dla podmiotowości jednostki bierze się poszanowanie dla odmiennego światopoglądu i wyznawanej religii. W średniowiecznej Polsce nie było Świętej Inkwizycji i palenia ludzi na stosach za wyznawanie odmiennej wiary. W czasie, gdy przez Europę Zachodnią przetaczały się wojny religijne i pogromy innowierców, nasz kraj przez stulecia był wyspą tolerancji religijnej i spokojną przystanią, w której koegzystowali wyznawcy różnych religii.

Obcy jest nam fanatyzm religijny. Nie nawracamy siłą na nasz światopogląd. U nas apostazji (odejścia od wiary albo zmiany wyznania) nie każe się śmiercią, jak w krajach islamskich.

Polacy nie dzielą ludzkości na wyznawców swojego światopoglądu i pozostałych, obcych ludzi. Nie oceniają „wartości” człowieka w zależności od przynależności do jednej z tych grup.

Stoimy na stanowisku rozdziału kościoła od państwa.

14. INDYWIDUALIZM.

Jesteśmy indywidualistami. Cenimy poczucie niezależności i odrębności osobistej. Lubimy mieć własne zdanie na każdy temat i nie obawiamy się wygłaszania swoich poglądów.

Jesteśmy niechętni globalizacji, unifikacji, kolektywizmowi tłamszącemu indywidualizm, zacieraniu różnic kulturowych i rozbudowanym strukturom organizacyjnym, w których jednostka ginie w tłumie.

15. EGALITARYZM. BEZPOŚREDNIOŚĆ W RELACJACH.

W naszym narodzie panuje egalitaryzm. Nie mamy stratyfikacji społecznej i skostniałych podziałów klasowych, które można spotkać w wielu społeczeństwach Europy Zachodniej (na przykład w Wielkiej Brytanii), krajach arabskich i w Azji. Obce kulturowo jest dla nas dzielenie ludzi na kasty, które mają być przeznaczeniem nie podlegającym zmianie i z których nie ma wyjścia.

Nie mamy już arystokracji i szlachty z rozległymi posiadłościami ziemskimi, burżuazji i kupiectwa. Jednak nawet w okresie demokracji szlacheckiej silne było w Polsce przekonanie o (przynajmniej formalnej) równości praw w łonie stanu szlacheckiego.

W naszym narodzie pozycja społeczna nie opiera się na pochodzeniu klasowym, ale na uznaniu dla dokonań osobistych, zasług dla narodu lub nauki, uznaniu dla wykształcenia, zamożności (wypracowanej dzięki sile własnego intelektu) oraz działań na rzecz osób potrzebujących (słabszych, biednych, skrzywdzonych przez los).

Z egalitaryzmem wiąże się to, że preferujemy relacje partnerskie i bezpośrednią, szczerą wymianę poglądów oraz płaskie struktury organizacyjne. Z niechęcią podchodzimy do sztywnych, skostniałych struktur hierarchicznych.

16. PRAGMATYZM.

Cechuje nas pragmatyzm i krytycyzm. Realistycznie oceniamy rzeczywistość. Staramy się podejmować działania, które gwarantują skuteczność.

17. AMBICJA I UPÓR W DĄŻENIU DO CELU.

Nie poddajemy się z byle powodu. Nie przerażają nas trudności, niepowodzenia i konkurencja. Uważamy je za immanentną część rzeczywistości. Potrafimy zorganizować sobie życie nawet w chaosie.

Cenimy kreatywność i twórczość jednostek, ich upór w dążeniu do celu, szczególnie wbrew przeciwnościom. Najczęściej porównujemy się z lepszymi od siebie (nawet wtedy, gdy kosztem tego jest podsycanie własnych kompleksów).

Nie paraliżuje nas lęk przed „utratą twarzy”, która miałaby wynikać z porażki. Potrafimy przyznać się do błędu. To zdecydowanie odróżnia nas na przykład od wielu narodów żyjących w Azji i na Bliskim Wschodzie.

18. ODWAGA.

Mamy odwagę do tego, aby walczyć o swoje, kwestionować peudoprawdy i półprawdy, bronić własnego zdania.

Nie mamy w sobie obezwładniającego lęku przed przełożonymi (z czym często można się spotkać w Azji). Umiemy zdobyć się na podważenie słuszności ich opinii.

19. RODZINA I PRZYJAŹŃ.

Cenimy więzy rodzinne i przyjaciół, na których można liczyć.

Prawdziwą wartością jest dla nas rodzina udzielająca sobie wsparcia, przekazująca wartości i tradycje, kultywująca poczucie wspólnoty i pamięć o przodkach. Stąd bierze się troska o naszych poległych. Staramy się odnaleźć ich prochy i upamiętnić miejsca ich spoczynku.

20. SOLIDARNOŚĆ.

Jesteśmy solidarni w nieszczęściu. Nie chcemy zostawiać swoich w potrzebie.

 

Tekst pochodzi z bardzo obszernej i ciekawej strony: http://polskinetwork.org