31 Rocznica Strajków Sierpniowych – Stracone złudzenia społeczeństwa (Leszek Skonka)

2. Zagwarantowanie prawa do strajku oraz bezpieczeństwa strajkującym i osobom wspomagającym.

3. Przestrzegać zagwarantowaną w Konstytucji PRL wolność słowa, druku i publikacji, a  tym samym nie represjonować niezależnych wydawnictw oraz udostępnić środki masowego przekazu dla przedstawicieli wszystkich wyznań .

4. przywrócić do poprzednich praw : – ludzi zwolnionych z pracy po strajkach w 1970 i 1976 r. – studentów  wydalonych z uczelni za przekonania.  Uwolnić wszystkich więźniów politycznych,  Znieść represje za przekonania .

5. Podać w środkach masowego przekazu informację o utworzeniu  Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego  oraz opublikować jego żądania.

6. Podjąć realne działania mające na celu wyprowadzenie kraju z sytuacji kryzysowej poprzez :  podawanie do publicznej wiadomości pełnej informacji o sytuacji społeczno-gospodarczej,  umożliwienie wszystkim środowiskom i warstwom uczestniczenia w dyskusji nad programem reform.

7. Wypłacić wszystkim pracownikom biorącym udział w strajku wynagrodzenie za okres strajku, jak za urlop wypoczynkowy z funduszu CRZZ.(sic !)

8. Podnieść wynagrodzenie zasadnicze każdego pracownika o 2000 zł. na miesiąc jako rekompensatę dotychczasowego wzrostu cen .

9. Zagwarantować automatyczny wzrost płac równolegle do wzrostu cen i spadku wartości pieniądza .

10. Realizować pełne zaopatrzenie rynku wewnętrznego w artykuły żywnościowe, a eksportować tylko i wyłącznie nadwyżki.

11. Znieść ceny komercyjne oraz sprzedaż za dewizy w tzw. eksporcie wewnętrznym.

 12. Wprowadzić zasady doboru kadry kierowniczej na podstawie  kwalifikacji , a nie przynależności partyjnej oraz znieść przywileje MO ,SB i aparatu partyjnego przez  zrównanie zasiłków , zlikwidowanie specjalnych sprzedaży  itp. .

 13. Wprowadzić na mięso i przetwory kartki – bony żywnościowe ( do czasu opanowania sytuacji na rynku).

14. Obniżyć wiek emerytalny dla kobiet do 50 lat , a dla mężczyzn do lat 55 lub przepracowanie 30 lat dla kobiet i 35 dla mężczyzn ; bez względu na wiek. (obecnie rząd postsolidarnościowy postuluje zrównanie wieku kobiet i mężczyzn i przedłużenie wieku emerytalnego do 67 lat dla wszystkich, (przyp. L.S)

 15. Zrównać renty i emerytury starego portfela do poziomu aktualnie wypłacanych ..

 16. Poprawić warunki pracy Służby Zdrowia, co zapewni pełną opiekę medyczną osobom pracującym.

17. Zapewnić odpowiednią ilość miejsc w żłobkach i przedszkolach dla dzieci kobiet pracujących.

18. Wprowadzić urlop macierzyński płatny przez okres trzech  lat na wychowanie dziecka .

19 Skrócić okres oczekiwania na mieszkanie .

20. Podnieść diety z 40 zł. do  100 zł  i dodatek za rozłąkę.

21. Wprowadzić wszystkie soboty wolne od pracy.

                  Międzyzakładowy Komitet Strajkowy –  Gdańsk, dnia 22 sierpnia 1980 r.

                        Protokół porozumienia (Umowy)
zawartego przez Komisję Rządową i Międzyzakładowy Komitet Strajkowy
w dniu 31  sierpnia 1980 r. w Stoczni Gdańskiej.

                     Komisja Rządowa i Międzyzakładowy Komitet Strajkowy po  rozważeniu 21 żądań strajkujących załóg  Wybrzeża doszły do następujących ustaleń: (obszerne fragmenty, in extenso).

1/.  Działalność związków zawodowych w PRL nie spełniała nadziei i oczekiwań pracowników. Uznaje się za celowe powołanie nowych samorządowych związków ,które byłyby autentycznym reprezentantem klasy pracującej. Nie kwestionuje się prawa nikogo do pozostawania w dotychczasowych związkach, a w przyszłości widzieć można możliwość nawiązania współpracy między związkami.

2/. Nowe związki zawodowe będą bronić społecznych i materialnych interesów pracowników i nie zamierzają pełnić roli partii politycznej. Stają one na gruncie zasady społecznej własności środków produkcji stanowiącej podstawę istniejącego w Polsce ustroju socjalistycznego. Uznając, iż PZPR sprawuje kierowniczą rolę w państwie , ani nie podważając ustalonego systemu sojuszów międzynarodowych, dążą one do zapewnienia ludziom pracy odpowiednich środków kontroli , wyrażania opinii i obrony swych interesów. Komisja Rządowa stwierdza, że Rząd zagwarantuje i zapewni pełne poszanowanie niezależności i samorządności nowych związków zawodowych , zarówno co do ich struktury organizacyjnej, jak i funkcjonowania na wszystkich szczeblach ich działania . Rząd zapewni nowym związkom zawodowym pełną możliwość wypełniania podstawowych funkcji w zakresie obrony interesów pracowniczych, realizacji potrzeb materialnych, społecznych i kulturalnych. Jednocześnie gwarantuje , że nowe związki zawodowe nie będą przedmiotem żadnej dyskryminacji.

3/ Stworzenie i działanie niezależnych, samorządnych  związków zawodowych odpowiada ratyfikowanym przez Polskę konwencjom Międzynarodowej Organizacji Pracy nr 87 o wolności związkowej i ochronie  praw związkowych  oraz nr 98 o prawie organizowania się i rokowań zbiorowych…

4/ Powstałe  Komitety Strajkowe mają możność przekształcenia się w zakładowe organy reprezentacji pracowniczych ,takie jak Komitety Robotnicze, Komitety Pracownicze, Rady Robotnicze, bądź w Komitety Założycielskie nowych , samorządnych związków zawodowych. Międzyzakładowy Komitet Strajkowy , jako Komitet Założycielski tych związków ma swobodę wyboru formy jednego związku lub zrzeszenia .. Rząd zobowiązuje się do stworzenia warunków dokonania rejestracji nowych związków zawodowych poza rejestrem CRZZ.

5/ Nowe związki zawodowe winny mieć realną możliwość publicznego opiniowania kluczowych decyzji determinujących warunki życia ludzi pracy: zasad podziału dochodu narodowego na konsumpcję i akumulację, podziału funduszu konsumpcji społecznej na różne cele /zdrowia, oświaty, kultury/, podstawowych zasad wynagradzania i kierunku polityki płac, a szczególnie zasady automatycznej korektury płac w warunkach inflacji, wieloletnich planów gospodarczych , kierunków inwestycji  oraz zmiany cen/. Rząd zobowiązuje się do pełnienia tych funkcji.

6/ Międzyzakładowy Komitet powołuje ośrodek prac społeczno-zawodowych, którego zadaniem ma być obiektywna analiza sytuacji pracowniczej, warunków bytowych ludzi pracy i sposobu reprezentowania  interesów pracowniczych .
 Rząd zapewni przestrzeganie w Polsce przepisów artykułu 1, pkt.  1 ustawy o związkach zawodowych  z 1949 r. ,który mówi, że gwarantuje się robotnikom  i pracownikom  prawo do dobrowolnego zrzeszania się w związki zawodowe. Prawo do strajku będzie zagwarantowane w przygotowywanej ustawie o związkach zawodowych ….. Do czasu zaś uchwalenia ustawy Rząd gwarantuje strajkującym i osobom wspomagającym bezpieczeństwo osobiste i utrzymanie dotychczasowych warunków pracy :

a/Rząd wniesie do Sejmu w terminie trzech miesięcy projekt ustawy o kontroli prasy , publikacji i widowisk, oparty na następujących zasadach : "Cenzura powinna chronić interesy  państwa . Oznacza to ochronę tajemnicy państwowej oraz gospodarczej , której zakres określą bliżej przepisy prawa; spraw bezpieczeństwa państwa i jego ważnych interesów międzynarodowych, ochronę uczuć religijnych, a jednocześnie uczuć osób niewierzących, jak i uniemożliwienie rozpowszechniania treści szkodliwych obyczajowo. Projekt ustawy obejmowałby również prawo zaskarżenia decyzji organów kontroli prasy, publikacji i widowisk do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Prawo to zostanie także wprowadzone w drodze nowelizacji Kodeksu Postępowania Administracyjnego.

b/ Korzystanie ze środków masowego przekazu przez związki wyznaniowe w zakresie ich działalności religijnej będzie realizowane w drodze uzgadniania problemów natury merytorycznej i organizacyjnej między organami państwowymi , a zainteresowanymi związkami wyznaniowymi. Rząd zapewni transmisję radiową niedzielnej mszy w ramach szczegółowego uzgodnienia  z Episkopatem.

c/ Działalność radia i telewizji oraz prasy i wydawnictw powinna służyć wyrażaniu różnorodności myśli, poglądów i sądów, powinna ona podlegać społecznej kontroli.

d/ Prasa , podobnie jak obywatele i ich organizacje, powinna korzystać z dostępu do dokumentów (aktów publicznych), zwłaszcza administracyjnych, planów społeczno-gospodarczych itp. wydawanych przez Rząd i podległe mu organy administracyjne. Wyjątki od zasady jawności działania administracji określone zostaną  w  ustawie.

 e/  Niezwłoczne jest  zbadanie zasadności zwolnień z pracy po strajkach 1970 i 1976 r. We wszystkich zgłoszonych przypadkach, i w razie stwierdzenia nieprawidłowości natychmiast przywrócenie do pracy; jeżeli zainteresowani będą sobie tego życzyć, z uwzględnieniem nabytych w międzyczasie kwalifikacji. Będzie to miało odpowiednie zastosowanie w sprawach skreślonych studentów. Rozpatrzenie zasadności tymczasowego aresztu i uwolnienie osób wymienionych w aneksie ,  pełne przestrzeganie swobody wyrażania przekonań w życiu publicznym i zawodowym.

e/ (.)- Podać w środkach masowego przekazu informację o utworzeniu się Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego oraz opublikować jego żądania (.)
Realizację tego postulatu stanowić będzie podanie do publicznej wiadomości w środkach masowego przekazu o zasięgu krajowym niniejszego Protokółu .

f/  (.)"  Podjąć realne działania mające na celu wyprowadzenie  kraju z sytuacji kryzysowej; (.) podawanie do publicznej wiadomości pełnej informacji o sytuacji społeczno-gospodarczej

MKS postuluje ponadto:

– zrównanie sektorów rolnictwa w dostępie do wszystkich środków produkcji, włącznie z ziemią

– stworzenie warunków dla odrodzenia samorządu wiejskiego.

7/ (.) "Wypłacić wszystkim pracownikom biorącym udział w strajku wynagrodzenie za okres strajku, jak za urlop wypoczynkowy z funduszu CRZZ " :
uruchomienie pracownikom załóg strajkującym za okres strajku zaliczki w wysokości 40 proc. wynagrodzenia , a po przystąpieniu do pracy pracownicy otrzymają wyrównanie do 100 proc. wynagrodzenia obliczonego tak, jak za urlop wypoczynkowy na zasadzie (.)

8/  Podnieść wynagrodzenie zasadnicze każdego pracownika o 2.000 złotych na miesiąc, jako rekompensaty dotychczasowego wzrostu cen.
 (.) wprowadzane będą stopniowo podwyżki płac wszystkich grup pracowniczych , a przede wszystkim płac najniższych. Podwyżki są i będą realizowane przy uwzględnieniu specyfiki zawodów i branż w kierunku podwyższenia uposażenia o jedną tabelę płac , bądź odpowiedniego zwiększenia innych elementów płac lub grupy zaszeregowania …
Rząd po dokonaniu analizy wszystkich branż przedstawi do 31 X.1980 toku, w uzgodnieniu ze związkami zawodowymi program wzrostu płac od 1.01.1981 roku dla najniżej zarabiających , ze szczególnym uwzględnieniem rodzin wielodzietnych.

9/ Zagwarantować automatyczny wzrost płac równolegle do wzrostu cen i spadku wartości pieniądza. za konieczność zahamowanie wzrostu cen towarów powszechnego użytku poprzez wzmożoną kontrolę sektora uspołecznionego i prywatnego, w szczególności zaprzestanie tzw. cichej podwyżki cen.
…. Rząd opracuje do końca roku 1980 zasady rekompensaty wzrostu kosztów utrzymania , które zostaną poddane pod publiczną dyskusję , a po uzgodnieniu zostaną wprowadzone w życie . Zasady te powinny uwzględnić problem minimum socjalnego .

10/ Realizować pełne zaopatrzenie rynku wewnętrznego w artykuły żywnościowe, a eksportować tylko i wyłącznie nadwyżki.

11/ (.)":  zostanie dokonana poprawa zaopatrzenia ludności w mięso do 31 grudnia 1980 r. w wyniku m.in. zwiększenia opłacalności produkcji rolnej, ograniczenie do niezbędnego minimum eksportu mięsa. Jednocześnie w tym samym terminie przedstawiony zostanie program poprawy zaopatrzenia ludności w mięso , z uwzględnieniem ewentualnej możliwości wprowadzenia systemu kartkowego.
(.) w  sklepach Pewexu nie będzie prowadzona sprzedaż deficytowych towarów powszechnego użytku produkcji krajowej. O podjętych decyzjach i działaniach w przedmiocie zaopatrzenia rynku, społeczeństwo zostanie poinformowane do końca roku.
MKS wnosi o likwidację sklepów komercyjnych , uporządkowanie i ujednolicenie cen mięsa i wyrobów mięsnych na średnim poziomie.

12/  " Przyjmuje się postulat konsekwentnego stosowania doboru kadr kierowniczych na zasadach kwalifikacji i kompetencji,  zarówno członków partii, stronnictw, jak i bezpartyjnych .

13/ Program zrównania zasiłków rodzinnych dla wszystkich grup zawodowych Rząd przedstawi do 31.XII.80. Komisja Rządowa stwierdza, że prowadzone są wyłącznie bufety i stołówki pracownicze podobnie jak w innych zakładach pracy i urzędach.

15/ (.) Komisja Rządowa oświadcza  , że podwyższenie najniższych emerytur i rent będzie następować corocznie odpowiednio do możliwości ekonomicznych kraju oraz z uwzględnieniem podwyżek najniższych płac . Rząd przedstawi program realizacji w terminie do dnia 31.XII.1980 r. Rząd przygotuje propozycje aby najniższe renty i emerytury podwyższyć do tzw. minimum socjalnego określonego na podstawie badań odpowiednich instytutów udostępnionych opinii publicznej i poddanych kontroli związków zawodowych.
MKS Podkreśla niezwykłą pilność  tej sprawy i podtrzymuje postulat zrównania emerytur i rent starego i nowego portfela oraz uwzględniania wzrostu kosztów utrzymania.

16/  (.)  Uznano za niezbędne natychmiastowe zwiększenie mocy wykonawczych na inwestycje Służby Zdrowia , poprawy zaopatrzenia w leki drogą dodatkowego importu surowców,  podwyżki płac wszystkich pracowników służby Zdrowia ( zmiana siatki płac pielęgniarek ) oraz pilne przygotowanie programów rządowego i resortowego dla poprawienia stanu zdrowia społeczeństwa . Inne kierunki działania  w tym zakresie zawarte są w załączniku: (zob. załącznik nr 16)

17/  Zapewnić odpowiednią ilość miejsc w żłobkach i przedszkolach dla dzieci kobiet pracujących (.)
Komisja w pełni podziela treść tego postulatu . Odpowiedni program przedstawią władze wojewódzkie do dnia 30 listopada 1980 r.

18/ (.) "Wprowadzić urlop macierzyński płatny przez okres 3 lat na wychowanie dziecka"
(..) W terminie do 31 grudnia 1980 r. zostanie przeprowadzona w porozumieniu ze związkami zawodowymi analiza możliwości gospodarki narodowej i określony czasokres i wysokość miesięcznego zasiłku dla kobiet korzystających z urlopu aktualnie bezpłatnego na wychowanie dziecka . MKS postuluje aby w przeprowadzonej analizie uwzględnić wprowadzenie tego zasiłku w wysokości pełnego wynagrodzenia w pierwszym roku po urodzeniu dziecka oraz 50  proc. w drugim roku , w kwocie nie niższej niż 2.000 zł miesięcznie. Postulat ten powinien być realizowany stopniowo poczynając od pierwszego półrocza 1981 r.

19/ Skrócić czas oczekiwania na mieszkanie.
 (.) Zostanie przedstawiony do 31 grudnia 1980 r. przez władze wojewódzkie program poprawy sytuacji mieszkaniowej mający na celu skrócenie okresu oczekiwania na mieszkanie. Program ten będzie poddany szerokiej dyskusji społeczeństwa , województwa oraz skonsultowany z właściwymi organizacjami (TUP, SARP, NOT i in.). Program winien również uwzględnić wykorzystanie istniejących fabryk domów oraz dalszy rozwój bazy produkcyjnej budownictwa. Takie same działania zostaną podjęte w całym kraju .

20 /  Podnieść diety  z 40 do 100 zł. i dodatek za rozłąkę .

21 / Wprowadzić wszystkie soboty wolne od pracy, zob. zał. 21 (.)

Członkowie : Lech Będkowski ,Wojciech Gruszewski, Andrzej Gwiazda, Stefan Izdebski, Jerzy Kmiecik, Zdzisław Kobyliński, Henryka Krzywonos, Stefan Lewndowski, Alina Pieńkowska, Józef Przybylski, Anna Walentynowicz, Florian Wiśniewski ,Tadeusz Stanny

Komisja Rządowa :

Przewodniczący -Mieczysław Jagielski, vice-premier .
Członkowie: Zbigniew Zieliński, członek Sekretariatu KC PZPR , Tadeusz Fiszbach – sekretarz KW PZPR w Gdańsku , Jerzy Kołodziejski – wojewoda gdański
P.S. Podkreślenia i skrócenia pochodzą od  Leszek Skonka

Załącznik do postulatu nr 16
1. Wprowadzić w życie "Kartę Praw Pracownika Służby Zdrowia ,

2.  Zapewnić w sprzedaży odpowiednią ilość bawełnianej odzieży ochronnej.

3. Za odzież roboczą wypłacać ekwiwalent z puli kosztów rzeczowych.

4. Zabezpieczyć fundusz płac w sposób umożliwiający przyznanie odpowiednich dodatków

wszystkim wyróżniającym się w pracy zgodnie z obowiązującymi teoretycznie możliwościami.

5. Ustalić wzrastające dodatki za wysługę lat po kolejnych 25 i 30 latach pracy ..

6. Ustalić dodatek za pracę w warunkach szkodliwych lub uciążliwych dla zdrowia , wprowadzić dodatek za pracę zmianową dla pracowników niemedycznych.

7. Przywrócić dodatek za pracę z chorymi zakaźnie lub zakażonym materiałem biologicznym , podnieść płace za dyżury nocne pielęgniarskie.

8. Uznać schorzenie kręgosłupa za chorobę zawodową stomatologów.

9. Przydzielać opał dobrej jakości dla szpitali i żłobków.

10. Wyrównać dodatki za wysługę lat dla pielęgniarek nie mających pełnego średniego wykształcenia do poziomu pielęgniarek dyplomowanych .

11. Wprowadzić dla wszystkich pracowników fachowych siedmiogodzinny dzień pracy ..

12. Wprowadzić wolne soboty bez odpracowania .

13. Dyżury niedzielne i świąteczne opłacać ze zwyżką 100 proc..

14. Bezpłatne leki dla pracowników Służby Zdrowia.

15. Umożliwić częściowy zwrot pożyczki mieszkaniowej z funduszu socjalnego .

16. zwiększyć limit mieszkań dla pracowników służby zdrowia .

17. Samotnym pielęgniarkom umożliwić przydział mieszkań.

18. Fundusz nagród zamienić na trzynastą pensję .

19. Po 20 latach pracy w Służbie Zdrowia zapewnić urlop sześciotygodniowy oraz umożliwić otrzymanie płatnego rocznego urlopu na poprawę zdrowia , jak nauczyciele.

20. Zapewnić płatne urlopy doktoryzującym się w wymiarze 4 tygodni , a specjalizującym się 2 tygodni.

21. Zapewnić pełne prawo do dnia wolnego po dyżurach lekarskich .

22. Ośmiogodzinny czas pracy dla pracowników żłobków (jak w przedszkolach) oraz bezpłatne wyżywienie .

23. Wprowadzić  przydziały samochodów dla pracowników podstawowej opieki zdrowotnej i zasad limitu kilometrów lub ryczałtu na przejazdy   służbowe.

24. Pielęgniarki z wyższym wykształceniem uznać i opłacać jak inny personel z wyższym wykształceniem .

25. Powołać wyspecjalizowane ekipy remontowe  w ZOZ-ach , aby uchronić obiekty Służby Zdrowia przed dalszą dekapitalizacją.

26. Podnieś normy na leki na jednego leczonego w szpitalu z

1130 zł do 2700 zl. bo taki jest rzeczywisty koszt leczenia oraz stawki na żywienie .

27. Ustalić talony żywnościowe dla chorych obłożnie.

28. Zwiększyć liczebność taboru sanitarnego dwukrotnie – bo taka jest realna potrzeba już dziś.

29. Zapewnić czystość powietrza , gleby i wód, zwłaszcza morskich przybrzeżnych.

30. Równolegle z oddaniem do użytku nowych osiedli mieszkaniowych oddawać mieszkańcom do użytku przychodnie , apteki i żłobki.

Załącznik do pkt. 21

1/ Zmienić rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie sposobów obliczania wynagrodzenia za urlop i zasiłku chorobowego  w systemie czterobrygadowym . Obecnie stosuje się średnią z 30 dni  ? a pracuje się 22 dni /. Ten sposób obliczania obniża   średnią dniówkę przy krótkich okresach  choroby oraz zaniża ekwiwalenty za urlopy.

2/. Domagamy się uporządkowania w jednym akcie prawnym / rozporządzenie Rady Ministrów zasad obliczania wynagrodzenia za okres  nieobecności w pracy w poszczególnych przypadkach . Niejasność  przepisów wykorzystywana jest obecnie przeciwko pracownikom.

3/. Brak wolnych sobót dla ludzi pracujących w systemie czterobrygadowym zrekompensować dodatkowymi dniami urlopu. Obecnie większa ilość wolnych dni w systemie czterobrygadowym  niż w innych  systemach  pełni rolę okresu wypoczynkowego po bardziej wyczerpującym trybie pracy a nie rzeczywiście wolnych dni . Argumenty wysuwane przez administrację , że takie rekompensaty winny być dawane dopiero po zrównaniu ilości godzin przepracowanych w obu systemach nie wydają się słuszne .

4/. Domagamy się wszystkich wolnych sobót w miesiącu tak, jak w innych krajach socjalistycznych.

5/.Domagamy się uchylenia art. 147 Kodeksu Pracy , który dopuszcza do przedłużenia przeciętnej normy czasu przepracowanego do 9 godzin w tygodniu przy wystąpieniu dodatkowych dni wolnych , a także art. 148 . Obecnie mamy jedną z najdłuższych norm czasu pracy w Europie.

6/. Wzmocnić znaczenie umownych postanowień dotyczących wynagrodzenia przez wprowadzenie przez  wprowadzenie zmian  w Kodeksie Pracy , że nie tylko stawki osobistego zaszeregowania lub innych składników  wynagrodzenia , lecz także zmiana metody wynagrodzenia / dniówki na akord/ wymagają wypowiedzenia przez pracodawcę.

Należy również wprowadzić zasady aby stawka zaszeregowania osobistego przy wynagrodzeniu akordowym była stosowana  do wszystkich robót , które pracownik wykonuje.

Należy również uporządkować sprawę wykorzystania młodych pracowników zgodnie z ich kwalifikacjami , aby powyższe ustalenie nie stało się  dodatkową barierą w awansie zawodowym. <

7/. Wprowadzić w systemie zmianowym zwiększenie do 50 proc. dodatku za pracę w godzinach nocnych i 30 proc, rzeczywistego zarobku w systemie akordowym . Domagamy się też dodatku za pracę na zmianę popołudniową / tak jak w przemyśle chemicznym /.

 Postuluje się rozpatrzenie tych postulatów przez Rząd do 30 listopada 1980 roku

Za zgodność z oryginałem :
Członek Prezydium  Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego w Gdańsku Anna Walentynowicz –