Upadek Cesarstwa

Cesarstwo Rzymskie miało kiedyś najlepszą armię na ówczesnym świecie, najlepszą technologię wojskową, najnowsze zdobycze techniki itp. Społeczeństwo rzymskie też pewnie było zadowolone z dobrobytu, z dostaw zboża z kolonii i z optymizmem patrzyło w przyszłość. Mało który Rzymianin robił coś innego niż sprawował jakiś urząd, pracował w ówczesnym urzędzie skarbowym, czy był oficerem w wojsku i nie przejmował się tym, że obcojęzyczni podwładni nie rozumieją jego rozkazów. . Było bezpiecznie, syto i co rusz odbywały się jakieś imprezki (igrzyska) na koszt państwa i ludzi bogatych. Byli wtedy co prawda tacy malkontenci jak Tacyt, którym wiele rzeczy się nie podobało, np. psucie praw i obyczajów (“Im bardziej chore państwo, tym więcej w nim praw!”), ale kto by się takimi pesymistami przejmował.. […]

Cesarstwo Rzymskie miało kiedyś najlepszą armię na ówczesnym świecie, najlepszą technologię wojskową, najnowsze zdobycze techniki itp. Społeczeństwo rzymskie też pewnie było zadowolone z dobrobytu, z dostaw zboża z kolonii i z optymizmem patrzyło w przyszłość. Mało który Rzymianin robił coś innego niż sprawował jakiś urząd, pracował w ówczesnym urzędzie skarbowym, czy był oficerem w wojsku i nie przejmował się tym, że obcojęzyczni podwładni nie rozumieją jego rozkazów.

.

Było bezpiecznie, syto i co rusz odbywały się jakieś imprezki (igrzyska) na koszt państwa i ludzi bogatych. Byli wtedy co prawda tacy malkontenci jak Tacyt, którym wiele rzeczy się nie podobało, np. psucie praw i obyczajów (“Im bardziej chore państwo, tym więcej w nim praw!”), ale kto by się takimi pesymistami przejmował..
.
Rok temu byłem na wycieczce w Londynie. Koło Muzeum Victorii i Alberta zauważyłem dwie koedukacyjne szkolne wycieczki (podstawówka) prowadzone przez nauczycielki. Grupy liczyły na oko po około 40 dzieci. W oczy rzucało się to, że na obie grupy po 40 dzieci przypadało tylko po 3 “białasków”. Reszta to były dzieci “kolorowe” – w większości czarne. Co prawda zaobserwowałem też, że wśród uczniów renomowanego koledżu było na odwrót, to znaczy, że w grupie około 40 uczniów było 3 hindusów (reszta białasy). Oczywiście nie należy z tego wyciągać pochopnych wniosków, że GB wkrótce się rozpadnie .

.

Zachodni Rzym na to by się definitywnie rozlecieć potrzebował jeszcze trzech stuleci po Tacycie, Cesarstwo Wschodnie zaś kolejne dziesięć stuleci, choć trzeba przyjąć poprawkę, że w obecnych czasach procesy społeczne przebiegają znacznie szybciej niż wówczas. Cesarstwo Wschodnie było zarządzane na sposób wschodni, to znaczy wszystko w państwie było podporządkowane władcy stanowiąc bardziej zwartą strukturę hierarchiczną. Takie struktury kompetentnie zarządzane są sprawniejsze od struktur zdecentralizowanych (nawet częściowo). Przykładem są typowe struktury hierarchiczne, jak wojsko, straż pożarna itp. Warunkiem sprawności funkcjonowania całości są tu kompetencje samego władcy do rządzenia państwem, a także w obsadzaniu stanowisk kompetentnymi podwładnymi, a tych z kolei swoimi podwładnymi itd.

.

Gdy poziom niekompetencji w obsadzaniu poszczególnych stanowisk (konsekwencją jest nadrozwój biurokracji w strukturze) przekracza stan krytyczny, tak zarządzana struktura hierarchiczna staje się niewydolna i do pokonania (Zasada Petera). Taki stan osiągnęło Cesarstwo Wschodnie z chwilą pojawienia się islamu. Rozrośnięta biurokracja Cesarstwa ściągała duże podatki na swoje utrzymanie, zaś islam był dla ludności, zwłaszcza przyjmującej islam, znacznie „tańszy”. Zakat (podatek w islamie) wynosił 10% od wypracowanej nadwyżki i 2,5% od posiadanego majątku. Nie opłacało się więc umierać za Cesarstwo! I upadło!

Janusz Żurek