Jednak, gdy kosmonauci zaczęli uciekać przed masą-magmą w górę jakichś spiralnych wież – już byłem w domu. Przypomniał mi się czarno-biały Ametyst 102 stający na nogach w starym mieszkaniu rodziców (musiałem wiec mniej niż 5 lat) i tato z mamą siedzący na wersalce. Wróciło to niespotykane napięcie, jakie towarzyszyło ówcześnie emitowanym filmom, teatrom „Kobra”, serialom: „Kosmos 1999”, „Może Czarne” i „Rewolwer i Melonik” oraz meczom reprezentacji.
Ale, przede wszystkim, dopadło mnie wspomnienie podniecenia małego dziecka, gdy pojawiała się w TVP nowa niesamowita opowieść, baśń, a najlepiej film związany z kosmosem. I dziwna rzecz, dzięki „Milczącej Gwieździe” dotarło do mnie, że oprócz wspomnianych superprodukcji angielskich było wiele filmów, filmików i nowel produkcji (lub co-produkcji) Polskiej.
Zapraszam, więc wszystkich na podróż do tych zapomnianych tytułów (które przytaczam specjalnie trochę bez składu i ładu) i próbę ich uporządkowania, według gradacji wartości. Podróż jest od lat 50-tych do początku 90-tych (to ostatnie, trochę awansem, ale różni ludzie w różnych czasach mogli mieć dzieciństwo). A może jakiegoś ważnego, zapomnianego obrazu tu zabrakło?
Superwizja – Polski 1993 r.
Tytułowym bohaterem utworu jest odmiana telewizyjnego narkotyku, stwarzającego widzowi perfekcyjną iluzję rzeczywistości. Iluzję tak sugestywną, kojącą i przyjemną, że niemal uniemożliwiającą powrót do realności. Tym bardziej, że ową realność wypełniają utopione w brudzie gruzy niegdyś świetnych miast, szarzyzna, trudności ze zdobyciem pożywienia. W takim świecie jedyną atrakcją staje się seans „superwizji”, dający miraż rozkoszy za cenę krańcowego ogłupienia i duchowego bezwładu.
Czułe Miejsca – 1980
Rok 1998. Świat stanął w obliczu katastrofy ekologicznej: kończą się surowce, postępujący brak wody pociąga za sobą stały wzrost jej ceny. Stopień skażenia powietrza staje się groźny dla przebywających poza zamkniętymi pomieszczeniami. Jan Zaleski, numer ewidencyjny 13-13, jest monterem telewizyjnym. Cały dzień krąży po swoim rejonie odbierając zgłoszenia napraw gwarancyjnych. Nie ma jeszcze osiemnastu lat, jest ciekawy otaczającego go świata, przed kilku laty zawiadomił władze o swoim kontakcie z UFO.
Synteza – 1983
Druga połowa XXI wieku. Naukowcom udaje się przywrócić do życia dwie osoby z lat osiemdziesiątych XX wieku. Są nimi Marek, syn inżyniera Torlewskiego, i dyktator Muanta. Ten drugi odłącza się od centralnego sterowania i obezwładnia robota, który go pilnował, rozsiewa środki toksyczne, opanowuje studio telewizji, ogłasza, że zapewni światu pełnię szczęścia, po czym narzuca swój dyktatorski reżim.
Przekładaniec – 1968 r.
(film Wajdy).Akcja filmu rozgrywa się w roku 2000, kiedy to medycyna chlubi się już fantastycznymi sukcesami w transplantacji narządów ludzkich. Ryszard Fox, znany kierowca rajdowy, po serii wypadków na torze, często ratowany jest metodą przeszczepów. Nie ma już pewności, czy jest jeszcze tym, kim był na początku. W tej sytuacji nasuwa się wiele groteskowych, choć ważnych, moralnych i prawnych pytań…
Profesor Zazul – 1968
Młody podróżnik Ijon Tichy przeżywa koszmarny sen. Zamiast profesora Zazula napotyka jego sobowtóra, a ciało profesora zakonserwowane pływa w słoju w laboratorium.
Przyjaciel– 1965 r. (18 min)
Historia samotnego człowieka, którego krokami kieruje potężny mózg elektronowy, dążący do zdobycia władzy nad światem.
System –dokumentalny 1986 (SF)
Sylwetka mężczyzny, który – zniechęcony systemami podatkowymi obowiązującymi w Polsce – opracował strukturę idealnego państwa. „Z natury jestem filozofem – mówi – trudno jednak w Polsce żyć z filozofii, dlatego z zawodu jestem elektrykiem”. Czas pozazawodowy zajmuje mu doskonalenie opracowanego modelu, dzięki któremu na świecie mogłyby zapanować pokój, miłość i szczęście. Rodzina przygląda się jego poczynaniom ze spokojem – żona i ojciec nie wierzą w powodzenie przedsięwzięcia, matka nie rozumie spraw, którymi zajmuje się syn. Sceptycznie odnoszą się do pomysłu również współpracownicy. Niezrażony tym mężczyzna uparcie pracuje nad swoją utopijną teorią, licząc na bliski sukces.
Pierwszy Pawilon – 1965 (24 min)
Młody naukowiec zostaje porwany przez dziwnych osobników i dostaje się do tajemniczego domku, w którym jego dawny profesor dokonuje eksperymentu zmniejszania ludzi
Docent H – 1964 (22 min)
Dawno zaginiony docent Hammler zjawia się znowu i kontynuując swe doświadczenia zamierza przeszczepić mózg profesora jego asystentowi, który okazał się sztucznym tworem.
Awatar,czyli zamiana dusz
Hrabia Olgierd Łabiński przebywa wraz z ukochaną żoną w Paryżu. Mieszkają w pięknym pałacu, który jest ich własnością. Hrabina czasami wspomina swój pobyt we Florencji i upartego adoratora Oktawiusza de Saville’a, któremu nie pozostawiła żadnych nadziei. Wkrótce Oktawiusz zjawia się w Paryżu i wzywa sławnego doktora Cherbonneau, który stwierdza, że pacjent umiera z powodu braku ochoty do życia i nieuleczalnej, zabijającej go namiętności. Doktor o podejrzanej sławie szarlatana, powołując się na nauki Wschodu, proponuje pacjentowi „awatar”, czyli reinkarnację duszy, która obiera sobie inne ciało. Szczęśliwym zbiegiem okoliczności, a także dzięki zabiegom magicznym, dusza zakochanego Oktawiusza obleka się w ciało hrabiego – i odwrotnie. Oktawiusz nawet, jako mąż nie potrafi jednak zdobyć ukochanej.
Marsjanie cz. 1 i 2 – 1967
Cz. 1 „Wojna” – Mityczny wysłannik z Marsa, który chce się włączyć w życie ludzi na ziemskiej planecie, znalazł się w środku działań frontowych w I wojnie światowej. Swoje niezrozumienie zasad postępowania ludzi przypłacił życiem.
Cz. 2 ”Kobieta” – Tym razem Marsjanin trafia do książęcego pałacu i znajomość z kobietą – żoną bohatera filmu – musi okupić pojedynkiem.
Klątwa Doliny Węży – 1987 r.
Pogranicze laotańsko-wietnamskie, listopad 1954. Na skraju dżungli ląduje ostrzelany przez partyzantów helikopter. Pilot Bernard Traven, poszukując wody, trafia do buddyjskiej świątyni, skąd rabuje drogocenną szkatułkę. Mnich rzuca klątwę… Sorbona, trzydzieści lat później. Wykład prowadzi Jan Tarnas, specjalista od starych tajskich rękopisów. Nieoczekiwanie pojawia się Traven prosząc profesora o rozszyfrowanie manuskryptu z tajskiej szkatuły.
Przez piąty wymiar – 1973 (27 min)
Filmowa nowela z gatunku science-fiction. Bohater-dziennikarz, będąc w pracowni swojego przyjaciela-naukowca, zostaje przypadkowo przeniesiony o kilka dni w przeszłość. W nowym wymiarze czasowym spotykają go na każdym kroku nieprzewidziane perypetie wynikające z sytuacji, w jakiej się nagle znalazł.
Stacja Bezsenność – 1973 (38 min)
Opowieść rozgrywająca się we współczesnych realiach. Młody człowiek spotyka koleżankę z lat szkolnych, która jednak go nie pamięta; okazuje się, że znajduje się ona pod silnym wpływem szarlatana – hipnotyzera, człowieka, który kradnie ludziom ich sny. Bohater uwalnia ją spod tego wpływu, ale dziewczyna staje się z kolei jego bezwolnym narzędziem.
Test Pilota Pirxa –Na tajnym posiedzeniu komisji UNSECO zapada decyzja, o powierzeniu komandorowi Pirxowi niezwykle ważnego zadania. Pirx przyjmuje zadanie pokierowania załogą statku kosmicznego, która wysłana w kierunku pierścieni Saturna, ma umieścić sondę obserwacyjną w tzw. Szczelinie Cassiniego, czyli wąskim pasie przestrzeni pomiędzy pierścieniami. Cel misji jest wyłącznie pretekstowy. Zleceniodawcom chodzi tylko o wszechstronne przetestowanie załogi, wśród której znajdzie się również egzemplarz robota, tzw. nieliniowca skończonego. Problem w tym, że Pirx nie może wiedzieć, kto oraz ilu z jego podwładnych nie jest ludźmi. Rozpoczyna się lot…
„NA SREBRNYM GLOBIE” (1978-1987), reż. Andrzej Żuławski
(to rzecz wyjątkowa)
Adaptacja „trylogii księżycowej” młodopolskiego pisarza Jerzego Żuławskiego, prywatnie stryjecznego dziadka reżysera. Filmowe fantasy, które miało być wizją losów Ziemian na obcej planecie i panoramą dziejów kształtowania się wielkich mitów, religii i cywilizacji. Niestety na przeszkodzie wizjonerskiego projektu Andrzeja Żuławskiego stanęły władze peerelowskiej kinematografii.Pierwsze zdjęcia nakręcono w roku 1976 (m.in. na pustyni Gobi i na Krymie i w podziemiach Wieliczki). Po zrealizowaniu większość materiału w 1977 roku, ówczesny wiceminister kultury nieoczekiwanie nakazał przerwanie prac. We efekcie reżyser wyemigrował do Francji. Do projektu wrócił dziewięć lat później. Zmontował i udźwiękowił materiał, uzupełniając go współczesnymi dokrętkami objaśniającymi narracyjne luki. Mimo tych okaleczeń film do dziś robi wrażenie – zwłaszcza w warstwie plastycznej. Gdyby został ukończony w latach 70. dziś byłby zaliczany do kanonu kina fantasy
4 komentarz