Brak kary śmierci w kodeksie karnym jest pogardą dla ofiar (5c)

W internecie można znaleźć wiele wypowiedzi osób będących przeciwnikami kary śmierci. W artykule omówimy krótką wypowiedź profesora Zbigniewa Lasocika, kryminologa, Dziekana Wydziału Prawa WSHiP im. Łazarskiego w Warszawie. Czytelnik znajdzie ją tutaj

Moim celem jest rzetelna analiza wypowiedzi i dostarczenie osobom, które są zwolennikami kary śmierci argumentów w dyskusji. Wypowiedź pana profesora została podzielona na pięć fragmentów, a każdy z nich został opatrzony odpowiednim komentarzem.

Dlaczego jestem przeciw karze śmierci…?

Wreszcie kara śmierci, jest to bardzo oklepany argument, jest karą nieodwracalną. Tylko prawdopodobnie Pan Bóg się nie myli. Człowiek może się pomylić zawsze. Człowiek, który zaordynuje karę śmierci, poleci ją wykonać i wykona, jeżeli ta decyzja była błędna nie ma takiej siły, żeby można było przywrócić stan sprzed egzekucji.

Problem pomyłki można byłoby zamknąć jednym pytaniem

Dlaczego więźniom udzielane są przepustki i orzekane są przedterminowe zwolnienia warunkowe skoro zdarzało się wielokrotnie, że w tym czasie popełniali morderstwa?

Inaczej mówiąc, następujące sytuacje

1) udzielenie więźniowi przepustki

2) warunkowe przedterminowe zwolnienie skazanego

3) orzeczenie kary śmierci

mogą doprowadzić do śmierci niewinnej osoby. Jednak obrońcy bandytów, zwani dla niepoznaki przeciwnikami kary śmierci, nie dostrzegają problemu, gdy to bandytom państwo ma zrobić dobrze, ryzykując życie niewinnego. Przypadek, gdy całe społeczeństwo ma odnieść korzyć z fizycznego usunięcia mordercy, jest dla nich nie do zaakceptowania.

Dlaczego nikt nie mówi: ze względu na możliwość tragicznej w skutkach pomyłki nie wolno udzielać więźniom przepustek lub orzekać zwolnień warunkowych. Należy podkreślić, że morderstwa popełnione w tych przypadkach są dobrze udokumentowane, zaś osoba sprawcy nie budzi wątpliwości. Czy prawa przestępcy stoją wyżej niż prawa uczciwego człowieka?

Kto i jakie korzyści czerpie z moralnego i medialnego zamętu, broniąc morderców, a zapominając o ich ofiarach?

Z badań przeprowadzonych w USA dla danych z 1994 roku wynika, że w okresie 3 lat, 2.5% zwolnionych gwałcicieli zostało aresztowanych za kolejny gwałt oraz 1.2% odbywających karę za zabójstwo zostało aresztowanych za zabójstwo.[1,2] Są to najniższe wskaźniki ponownych aresztowań w tych kategoriach przestępstw. Analogiczne badania dla danych z roku 1983 dały rezultaty: dla gwałcicieli 7.7% oraz dla zabójców 6.6%.[3]

Na podstawie danych Ministerstwa Sprawiedliwości RP za lata 2002-2008 (zobacz TUTAJ) z art. 148 k.k. (morderstwo, zabójstwo) skazywano średnio każdego roku 426 osób, zaś pozbawiono wolności średnio 380 osób rocznie. Jeśli przyjąć wyjątkowo niskie wskaźniki z USA, to otrzymamy, że po zwolnieniu z więzienia osoby te zabiją 5 osób w ciągu trzech lat. Zatem każdego roku polski wymiar sprawiedliwości zabija 5 niewinnych osób i nie słychać głosów sprzeciwu. Morderców zabijać nie wolno i muszą mieć dobre warunki w więzieniu, zaś niewinne osoby… – ich obowiązkiem jest utrzymywanie tego systemu.

Warto zauważyć, że dla wskaźnika 6.6% otrzymalibyśmy 25 kolejnych zabójstw. Oczywiście żadnych danych na temat recydywy Ministerstwo Sprawiedliwości nie udostępnia. Zachęcam do przyjrzenia się dostępnym opracowaniom (zobacz TUTAJ) i porównania z tym co udostępnia się w USA. Zresztą w USA temat recydywy też uznano za niezbyt ciekawy co można stwierdzić po ilości dostępnych prac (zobacz TUTAJ).

Co mówią statystyki o recydywie ogółem w Polsce? Wśród osób wcześniej nie karanych, po zwolnieniu z więzienia do przestępstwa wraca 56.6% osób. Wśród osób uprzednio karanych, po kolejnym zwolnieniu z więzienia do przestępstwa wraca 81.8%.[4]

Musimy pamiętać, że każdy kto szafuje argumentem ludzkiej pomyłki w dyskusji o karze śmierci, powinien najpierw odpowiedzieć na pytanie

Ilu niewinnych ludzi rocznie zabijają błędne decyzje podejmowane w obecnym systemie prawnym?

Oczywiście nie poprzestaniemy na pytaniu o przepustki, warunkowe zwolnienia i zbyt niskie wyroki dla zbrodniarzy. Zwróćmy uwagę, że istnieją takie przypadki morderstw, kiedy nie ma wątpliwości co do sprawcy. Przykładowo

1) morderca zabija pracownika banku i zostaje zatrzymany natychmiast po wyjściu z budynku

2) morderca gwałci i zabija wiele kobiet kradnąc różne osobiste przedmioty – pozostawione ślady DNA i odnalezione przedmioty nie pozostawiają wątpliwości

3) morderca zabija jednocześnie wiele przypadkowych osób i zostaje ujęty na miejscu zbrodni przez świadków zdarzenia

W wymienionych przypadkach pomyłka nie jest możliwa, zatem używanie argumentu pomyłki jako argumentu ogólnego za usunięciem kary śmierci z kodeksu karnego jest zwykłym nadużyciem.

Pamiętajmy, że należy rozróżniać te dwie sytuacje: obecność kary śmierci w kodeksie karnym od pochopnego wydawania wyroków śmierci. Brak kary śmierci w kodeksie karnym jest pogardą dla ofiar. Zbyt liczne i pochopnie wydawane wyroki śmierci są pogardą dla sprawiedliwości.

Chciałbym podkreślić, że w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat nie doszło do żadnej pomyłki w orzekaniu kary śmierci. Podamy przykłady sytuacji, które są przez przeciwników kary śmierci klasyfikowane jako „pomyłki”

1) W wyniku badania DNA stwierdzono, że włos, który służył jako dowód w sprawie nie należał do oskarżonego. Ale włos nie był jedynym dowodem w tej sprawie i nie wynika stąd, że oskarżony był niewinny.

2) Dwóch bandytów dokonało napadu na sklep. Jeden z nich zabił sprzedawcę, a pistoletu nie odnaleziono. Na podstawie analizy balistycznej stwierdzono, że strzelał bandyta X. Kiedy minął okres przedawnienia bandyta Y przyznał się, że to on zabił. Czy można wierzyć takiemu oświadczeniu? Czy nie jest raczej nakierowane na doraźne zyski jakie może ów bandyta osiągnąć?

3) Reporter znanej gazety przejrzał akta sprawy i napisał artykuł, w którym wykazał, że jego zdaniem przebieg morderstwa był inny niż to ustaliła prokuratura i z pewnością miała miejsce pomyłka.

Widzimy, że aby była możliwa dyskusja na temat kary śmierci i pomyłek związanych z jej orzekaniem i wykonywaniem musimy przyjąć ścisłą definicję pomyłki.

Będziemy mówili, że miała miejsce pomyłka sądowa, jeżeli w uczciwym procesie sądowym została orzeczona kara śmierci, wyrok ten został utrzymany we wszystkich odwołaniach i został wykonany, a następnie w wyniku nadzwyczajnej apelacji doszło do ponownego rozpatrzenia sprawy, stwierdzenia niewinności i rehabilitacji.

Nie są mi znane przykłady takich pomyłek w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat.

Henryk Dąbrowski

[1] http://en.wikipedia.org/wiki/Recidivism#Recidivism_rates

[2] Langan P. A., Levin D. J., Recidivism of Prisoners Released in 1994, June 2002 (strona 1, tabela 10 na stronie 9) (dostępne TUTAJ)

[3] Beck A. J., Shipley B. E., Recidivism of Prisoners Released in 1983, April 1989 (tabela 9 na stronie 6) (dostępne TUTAJ)

[4] Szymanowski T., Powrotność do przestępstwa po wykonaniu kary pozbawienia wolności, Wydawnictwo Prawnicze, 1976

Dodatek

Czytelnik może zapoznać się z aktualnymi przepisami prawa, które pozwalają na pomyłkowe zabicie niewinnej osoby. Warunkowe przedterminowe zwolnienie reguluje art. 78 kodeksu karnego (ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. ze zm.)

Art. 78.

§ 1. Skazanego można warunkowo zwolnić po odbyciu co najmniej połowy kary.

§ 2. Skazanego określonego w art. 64 § 1 można warunkowo zwolnić po odbyciu dwóch trzecich kary, natomiast określonego w art. 64 § 2 po odbyciu trzech czwartych kary.

§ 3. Skazanego na karę 25 lat pozbawienia wolności można warunkowo zwolnić po odbyciu 15 lat kary, natomiast skazanego na karę dożywotniego pozbawienia wolności po odbyciu 25 lat kary.

Bardziej szczegółowe omówienie znajdzie Czytelnik TUTAJ.

Udzielanie więźniom przepustek oraz innych nagród i ulg reguluje kodeks karny wykonawczy (ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. ze zm.). Przytoczymy istotne fragmenty kodeksu

Art. 75.

§ 1. W zakładach karnych działają komisje penitencjarne.

§ 2. W skład komisji penitencjarnej dyrektor zakładu karnego powołuje funkcjonariuszy i pracowników tego zakładu. Do udziału w pracach komisji, z głosem doradczym, dyrektor może zapraszać także inne osoby godne zaufania, zwłaszcza przedstawicieli stowarzyszeń, fundacji, organizacji i instytucji, o których mowa w art. 38 § 1, oraz kościołów i innych związków wyznaniowych.

Art. 76.

§ 1. Do zakresu działania komisji penitencjarnej należy:

[…]

9) wyrażanie opinii w sprawach przyznania skazanemu przepustki, o której mowa w art. 91 pkt 7 lub art. 92 pkt 9, oraz nagrody, o której mowa w art. 138 § 1 pkt 7 lub 8, wówczas gdy są one udzielane:

a) po raz pierwszy,

b) po przerwie trwającej dłużej niż 6 miesięcy,

c) po powstaniu istotnych zmian w sytuacji prawnej lub rodzinnej skazanego,

10) wyrażanie opinii w sprawach:

a) przyznania nagrody, o której mowa w art. 138 § 1 pkt 7 lub 8, skazanemu skierowanemu do odbywania kary w zakładzie karnym typu zamkniętego,

b) projektu porządku wewnętrznego zakładu karnego oraz zmiany tego porządku,

c) innych przekazanych jej przez dyrektora,

[…]

Art. 91.

W zakładzie karnym typu półotwartego:

1) cele mieszkalne skazanych pozostają otwarte w porze dziennej, natomiast w porze nocnej mogą być zamknięte,

2) skazani mogą być zatrudniani poza terenem zakładu karnego w systemie zmniejszonego konwojowania lub bez konwojenta, w tym również na pojedynczych stanowiskach pracy,

3) skazanym można zezwalać na uczestniczenie w nauczaniu, szkoleniu oraz w zajęciach terapeutycznych organizowanych poza terenem zakładu karnego,

4) skazani mogą brać udział w organizowanych przez administrację poza terenem zakładu karnego grupowych zajęciach kulturalno-oświatowych lub sportowych,

5) skazani mogą poruszać się po terenie zakładu karnego w czasie i miejscach ustalonych w porządku wewnętrznym,

6) skazani mogą korzystać z własnej odzieży, bielizny i obuwia,

7) skazanym można udzielać przepustek z zakładu karnego, nie częściej niż raz na dwa miesiące, łącznie na okres nie przekraczający 14 dni w roku,

8) skazani mogą korzystać z trzech widzeń w miesiącu, które za zgodą dyrektora zakładu karnego mogą być połączone,

9) widzenia skazanych podlegają nadzorowi administracji zakładu karnego; rozmowy skazanych w trakcie widzeń mogą podlegać kontroli administracji zakładu karnego,

10) korespondencja skazanych może podlegać cenzurze administracji zakładu karnego,

11) rozmowy telefoniczne skazanych mogą podlegać kontroli administracji zakładu karnego.

Art. 92.

W zakładzie karnym typu otwartego:

1) cele mieszkalne skazanych pozostają otwarte przez całą dobę,

2) skazanych zatrudnia się przede wszystkim poza terenem zakładu karnego, bez konwojenta, na pojedynczych stanowiskach pracy,

3) skazanym można zezwalać na uczestniczenie w nauczaniu, szkoleniu oraz zajęciach terapeutycznych organizowanych poza terenem zakładu karnego,

4) skazani mogą brać udział w organizowanych przez administrację, poza terenem zakładu karnego, grupowych zajęciach kulturalno-oświatowych lub sportowych,

5) skazanym można zezwalać na udział w zajęciach i imprezach kulturalno-oświatowych lub sportowych organizowanych poza terenem zakładu karnego,

6) skazani mogą poruszać się po terenie zakładu karnego w czasie i miejscach ustalonych w porządku wewnętrznym,

7) skazani mogą korzystać z własnej odzieży, bielizny i obuwia,

8) skazani mogą otrzymywać z depozytu zakładu karnego pieniądze pozostające do ich dyspozycji,

9) skazanym można udzielać przepustek z zakładu karnego, nie częściej niż raz w miesiącu, łącznie na okres nie przekraczający 28 dni w roku,

10) skazany może korzystać z nieograniczonej liczby widzeń,

11) widzenia skazanych mogą podlegać nadzorowi administracji zakładu karnego. Rozmowy skazanych w trakcie widzeń nie podlegają kontroli administracji zakładu karnego,

12) skazanym, w miarę możliwości, stwarza się warunki do przygotowywania dodatkowych posiłków we własnym zakresie,

13) korespondencja skazanych nie podlega cenzurze administracji zakładu karnego,

14) rozmowy telefoniczne skazanych nie podlegają kontroli administracji zakładu karnego.

Art. 138.

§ 1. Nagrodami są:

1) zezwolenie na dodatkowe lub dłuższe widzenie,

2) zezwolenie na widzenie bez osoby dozorującej,

3) zezwolenie na widzenie w oddzielnym pomieszczeniu, bez osoby dozorującej,

4) zatarcie wszystkich lub niektórych kar dyscyplinarnych,

5) nagroda rzeczowa lub pieniężna,

6) (uchylony),

7) zezwolenie na widzenie bez dozoru, poza obrębem zakładu karnego, z osobą najbliższą lub osobą godną zaufania, na okres nie przekraczający jednorazowo 30 godzin,

8) zezwolenie na opuszczenie zakładu karnego bez dozoru, na okres nie przekraczający jednorazowo 14 dni,

9) pochwała,

10) zezwolenie na częstsze branie udziału w zajęciach kulturalno-oświatowych, z zakresu kultury fizycznej i sportu,

11) zezwolenie na przekazanie osobie wskazanej przez skazanego upominku,

12) zezwolenie na odbywanie widzeń we własnej odzieży,

13) zezwolenie na otrzymanie dodatkowej paczki żywnościowej,

14) zezwolenie na dokonywanie dodatkowych zakupów artykułów żywnościowych i wyrobów tytoniowych oraz przedmiotów dopuszczonych do sprzedaży w zakładzie karnym,

15) zezwolenie na telefoniczne porozumienie się skazanego ze wskazaną przez niego osobą na koszt zakładu karnego.

Art. 141a.

§ 1. Dyrektor zakładu karnego może udzielić skazanemu zezwolenia na opuszczenie zakładu karnego pod konwojem funkcjonariusza Służby Więziennej, osoby godnej zaufania lub samodzielnie, na czas nieprzekraczający 5 dni, w celu odwiedzenia poważnie chorego członka rodziny, uczestnictwa w pogrzebie członka rodziny oraz w innych wypadkach szczególnie ważnych dla skazanego.

[…]