250 lat temu wybuchła pierwsza polska insurekcja

24 lutego 1768 roku Polska zawarła z Rosją Traktat o wieczystej przyjaźni. W ten oto sposób, wyprzedzając o niespełna dwa wieki okres tzw. PRL, staliśmy się oficjalnie rosyjskim protektoratem.

W odpowiedzi na powyższe, zwłaszcza wobec trwających od przeszło roku tzw. konfederacji innowierczych (toruńska i słucka) powstałych z inspiracji Moskwy oraz porwania niewygodnych dla Katarzyny II polityków (biskupa krakowskiego Kajetana Sołtyka, biskupa kijowskiego Józefa Andrzeja Załuskiego, hetmana polnego koronnego Wacława Rzewuskiego i jego syna Seweryna) w Barze została zawiązana Konfederacja generalna dnia 29 lutego 1768 roku.

Skierowana była przeciw różnowiercom, cesarzowej Rosji Katarzynie II i uległemu jej królowi Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu, który z pomocą Repnina narzucił Rzeczypospolitej gwarancję rosyjską.

.

Naczelne hasło konfederatów brzmiało wiara i wolność (słowa Sołtyka), a w kwestiach ustrojowych połączyli się w ich szeregach konserwatyści z reformatorami.

.

4 marca 1768 r. w Barze, w dniu św. Kazimierza, zawiązano i zaprzysiężono związek zbrojny Konfederacji.

.

23 marca 1768 na Radzie Senatu podjęto uchwałę o wezwaniu wojsk rosyjskich w celu stłumienia konfederacji barskiej. Za głosowało 14 senatorów, m.in. prymas Gabriel Podoski, podskarbi wielki koronny Teodor Wessel, marszałek nadworny koronny Franciszek Wielopolski, Władysław Gurowski. Stanisław August Poniatowski gotów był podpisać uchwałę Senatu nawet wbrew większości senatorów, aby tym okazać swą gorliwość i niewzruszoną wierność ku Rosji. 21 czerwca 1768 roku ogłoszono w Krakowie pod przewodnictwem marszałka województwa krakowskiego i zarazem stolnika ziemi stężyckiej, akt zawiązania konfederacji krakowskiej, na mocy której ziemia krakowska poparła program konfederacji barskiej. 21 czerwca 1768 Michał Czarnocki marszałek krakowski wystosował uniwersał do mieszkańców powiatów, wzywając ich, by przystąpili do konfederacji, która została zawiązana w Barze na Podolu. Uniwersał wzywał katolików by wzięli pod siebie to przekonanie, że lepiej przestać żyć, aniżeli patrzeć na nadwerężenie wiary świętej katolickiej, tudzież widząc oczywistą zgubę Ojczyzny. W 1768 roku konfederacja szybko rozprzestrzeniła się na Małopolskę, Wielkopolskę i Ukrainę, w 1769 roku objęła Litwę.

(wikipedia)

Historiografia PRL konfederację barską przedstawiała jednoznacznie. Był to spisek ciemnogrodu mający zahamować światłego króla Stasia, który dzięki obiadom czwartkowym ratował polską kulturę przed zalewem włoskiego badziewia.

Tak naprawdę było to pierwsze w dziejach powstanie, mające na celu odzyskanie Niepodległej.

Tymczasem politycznie Konfederacja barska okazała się niezdolna do wykorzystania sprzyjającej sytuacji międzynarodowej.

6 października 1768 roku Turcja, sprowokowana zresztą atakiem rosyjskich oddziałów na przygraniczne miasteczko Bałtę, wypowiedziała Rosji wojnę.

Pomocy udzieliła również Francja, jeszcze wtedy rojalistyczna.

Niestety, brak organizacji, rozproszenie, a czasem nawet skłócenie poszczególnych partii powstańczych doprowadziły do upadku Konfederacji.

Trzeba tylko pamiętać, że jeden z najdzielniejszych żołnierzy tej pierwszej niepodległościowej Insurekcji, Kazimierz Pułaski, stał się niedługo potem bohaterem powstania przeciw Anglikom w Ameryce Północnej.

Czy Konfederacja była przyczyną I rozbioru Polski?

Zdaniem autora opóźniła jedynie to, co w tamtym okresie było nieuniknione.

Tymczasem Pieśń konfederatów barskich autorstwa Juliusza Słowackiego choć późniejsza od autentycznych wydarzeń o kilkadziesiąt lat zrobiła karierę w Polsce stanu wojennego.

1.03 2018